ANG NATUTUNAN KO SA SINGAPORE

Nang paalis pa lang ang eroplano sa Ninoy Aquino International Airport ay excited na akong makakita ng komiks na gawa sa Singapore. Ito ang habit ko kapag napupunta sa isang lugar, naghahanap ako ng local reading material. Interesado akong malaman kung ano ang nangyayari sa kani-kanilang komunidad lalo na pagdating sa art world.

Hindi ko alam kung anong meron sa Singapore, ang pagkakaalam ko lang, bawal manigarilyo at ngumuya ng bubble gum sa kalye.

Pagdating ko doon, isa sa una kong napansin ay ang pagtawid ng mga tao sa kalye. Sanay silang gumamit ng mga tawiran, hindi gaya dito na bigla-bigla na tatawid kung saan-saan. Marunong din silang kumilala sa traffic light, kahit walang sasakyan, basta naka-stop pa ang pagtawid ng tao ay talagang walang tumatawid. Ganoon din ang mga sasakyan na hindi basta-basta umaandar na lang hangga't wala pang go-signal.

Doon ko nalaman na napaka-sibilisado ng mga taong ito. Ganitong klase ng lipunan ang masarap tirhan.

Habang naghahanap ako ng komiks at artbook sa isang bookstore kasama ko ang pinsan ko ay nakita ko ang librong ito na pinamagatang 'From Third World to First', gusto ko sanang bilhin kaso medyo may kamahalan at wala sa budget ko. Kaya hanggang ngayon ay interesado talaga akong mabasa ito.


Isang gabi na namamasyal kami, ang pinsan ko at isang kaibigan na doon nagta-trabaho, ay naisipan naming mag-picture taking habang background namin ang naggagandahang ilaw sa isang fountain. Dahil nakaupo kami sa isang wooden chair, at may bitbit akong bag na may lamang kung anu-ano, kasama ang passport ko at id sa convention na pinunatahan ko, binitbit ko ito para magpakuha ng picture. Sabi nu'ng isa naming kaibigan, "Iwanan mo lang 'yan diyan. Hindi mawawala 'yan."

"Wala bang kukuha dito?" tanong ko. Medyo may distansya kasi ang fountain at kapag hindi mo binantayan ang bag mo ay baka bigla na lang akong masalisihan, iyon ang nasa isip ko.

"Wala, 'no," sagot niya. "Walang kukuha niyan, kahit iwan mo ng buong magdamag, 'andiyan pa rin 'yan kinabukasan."

Nakaramdam ako ng hiya sa sarili ko. Wala ba akong tiwala sa mga tao? Siguro dahil ilang beses na akong nanakawan ng wallet, cellphone, pera, relo, sapatos at kung anu-ano pa sa mga sulok-sulok ng Maynila. May inupahan nga akong isang bahay noon, nag-iwan lang ako ng tsinelas sa labas ng pinto, pagbalik ko ay wala na. Pati ba naman tsinelas na mumurahin ay pinagtiyagaan pa?

Nagkaroon ng malaking impact sa akin ang pagbisita ko sa Singapore, magmula noon ay nagkainteres na akong pag-aralan kung ano ang mayroon sa kanila.



Kapag nanonood ako ng balita dito sa atin, naiiling na lang ako. Minsan ay pinapatay ko na lang ang TV. Hindi na ako maka-connect sa mga katsismisan, bangayan sa gobyerno, mga balitang kalye, corruption, lovelife ng mga artista, mga melodrama at emotional na palabas na wala namang katorya-torya, at pataasan ng ihi ng kung sinu-sinong personalities. Minsan ay sumasagi sa isip ko na kapag na-detached na ako sa Pilipinas ay baka bigla na lang akong lumayas dito. Hindi ko alam kung nagiging suwail na akong Pilipino o talagang iba na ang pananaw ko sa buhay.

Ang dami kong bitbit na babasahin (komiks, magasin at libro) nang umuwi ako sa Pilipinas. Pero hindi ang mga iyon ang natutunan ko sa Singapore, hindi rin ang 5-day na exhibit, discussions, talk at video showing sa convention. Ang pinakamalaking natutunan ko ay kung gaano kalaki ang problema ng Pilipinas mula sa pag-uugali ng mga tao, ekonomiya, pulitika at paraan ng pamumuhay.