FILIPINO KOMIKS review

Isang bagong komiks na pinamagatang Filipino Komiks ang inilabas ng Risingstar Printing Enterprise. Nakaugat ito sa tradisyon ng komiks sa Pilipinas o sa tinatawag na ‘old school of komiks’. Hindi nakapagtataka dahil ang mismong bumuo ng babasahing ito ay si KC Cordero na isang dating editor ng Atlas Publications.

Ito ay mayroong 76 pages at nagkakahalaga ng PhP100.00. Bagama’t maganda ang ginamit na papel sa cover, ang inside pages nito ay gawa sa newsprint at greyscaled lamang ang mga artworks. Nasa sukat ito ng 6.5 x 10.5 inches na galing din sa sukat ng tradisyunal na komiks.

Sa unang tingin, mapagkakamalang ito ang karugtong ng Pilipino Komiks na inilalabas noon ng Atlas. Ngunit ito ay iba nang entity dahil sa letrang ‘F’ sa halip na ‘P’. Kapansin-pansin din ang logo ng salitang ‘komiks’ na katulad din ng logo na ginamit noong panahon ni Tony Velasquez.

Mababasa sa cover ang pangalan ng mga manunulat at dibuhista sa komiks, kabilang na rin ang mga interviews na makikita sa loob. Ang ganitong strategy ay masasabing ‘insider’s information’ kung saan ang ipinapakilala sa publiko ang mga manlilikha ng komiks. Sa isang karaniwang mambabasa na hindi kilala ang mga taong nakasulat sa cover, ang ganitong pagpapakilala ay magiging lehitimong talentong dapat na abangan sa loob ng komiks na ito. Sa madaling salita, mataas ang kredibilidad ng komiks dahil ipinapangalandakan ang mga kilalang personalidad ng nakaraang industriya tulad nina Nestor Malgapo, Jose Mari Lee, Karl Comendador, Nar Castro at Rico Rival. Kabilang na rin ang mga bagong dugo ng manlilikhang sina Gerry Alanguilan at Gilbert Monsanto. Dalawang magkaibang henerasyon na pinagsama sa isang komiks.

Ang komiks ay kalipunan ng mga short stories na magkakaiba ang haba. Kaiba sa tradisyunal na komiks na naglalaro lamang sa 4-5 na pahina. Ang unang mababasa ay ang Guhit Ng Hangganan na sinulat ni Jose Mari Lee at iginuhit ni Karl Comendador. Tungkol ito sa isang binatang Filipino-Canadian na miyembro ng gang. Nagsimulang umikot ang kuwento nang mabaril ang binata at makausap niya sa isang dimension ang pambansang bayani na si Jose Rizal. Sa kalaunan ng pag-uusap ng dalawa, makikita ang mga rebelasyon sa buhay ng binata. Kabilang din sa pag-uusap ang mga pilosopiya nina Nietzsche, Descartes. Pati ang mga personal na kaalaman ng writer tungkol sa pelikula. Bagama’t marami nang kuwento na may ganitong tema kung saan ang twist sa huli ay isang malaking panghihinayang sa main character, nai-deliver ng maayos ni Lee ang kuwento na hindi magiging predictable para sa mambabasa. Ang kuwento ay isang magandang uri ng realization. Hindi rin dapat palampasin ang traditional way of illustration na ipinakita dito ni Comendador. Mas pulido ito kesa sa mga huling araw niya ng pagdidibuho sa Atlas nitong mga nakaraang taon.

Ang ikalang kuwento ay ang Rabido ni Ofelia Concepcion at iginuhit ni Rodel Noora. Horror-fantasy ito, isang temang aakalain nating hindi na muli pang isusulat ni Concepcion dahil mas nakilala siya sa mga kuwentong drama at romance stories sa pocketbook. Maituturing ko ang kuwento at dibuho nito bilang ‘good old way of storytelling’. Ito ang uri ng kuwentong angkop na angkop sa mambabasang Pilipino ng nakaraang industriya.

Ang ikatlong kuwento ay ang Met Crystal ni Fermin Salvador at iginuhit ni Nar Castro. Ito ang personal choice ko sa kabuuan ng komiks. Traditional Filipino ang pagkakaguhit, maging ang takbo ng kuwento ngunit tatablan ka sa bawat pilantik ng dialogues at captions ni Salvador. Makailang ulit kong binasa ang dialogues na ito: “Lahat ng tao ay may hinahanap sa buhay, Shawn. Kayong mga Pilipino, ‘di ba kailangan niyo ang Amerika? Dito ang kaligayahan niyo?”

“Ako, Amerkano na ako. Ito lang ang kailangan ko (ang tinutukoy niya dito ay ang ‘sex’).”

“Ngayong narito ka na sa Amerika, matutuklasan mo na kung minsan ito lang pala ang kaligayahan dito! Only this crap!”

Agad na pumasok sa isip ko na walang dudang si Salvador ay mahusay na manunulat, nang bigla niyang dalhin ang ending ng story sa hindi ko inaasahan. Brilliant storyteller.

Ang ikaapat ay ang Aliping Mandirigma na sinulat at iginuhit ni Ner Pedrina. Japanese-Manga/anime inspired ang gawa dito ni Pedrina. Sa pag-deliver ng kuwento maging ng drawing. Fast-paced ang takbo ng kuwento, pinipilit I-detalye ang labanan sa pagitan ng dalawang tauhan na naglalaban. Sa bandang huli, dadalhin ka sa isang twist na palasak na noon sa mga kuwento sa GASI partikular na sa Shocker Komiks at Space Horror Komiks.

Ang ikalima ay ang Sa Kamay ng may Likha ni Gilbert Monsanto. Mas makikita dito ang impluwensya ng American superhero stories at maliit na posyento lamang ng Manga. Ang unang nakapansin sa akin ay ang titulong ‘may Likha’, hindi ko alam kung dapat ay mas angkop na gamitin ang salitang ‘Maylikha’. Ikalawang nakabahala sa akin ay ang palasak na paggamit ng caption sa first-person point-of-view. Naligaw ako at hindi ko na masundan ang takbo ng kuwento pagdating ko sa ikatlong pahina. Hanggang sa natapos ko ang kuwento na hindi ko alam kung ano ang ano, at alin ang alin. Gayunpaman, nakita ko ang dynamic na layouting sa drawing ni Monsanto, isang magandang pagpapakita ng modern use of visual storytelling.

Ang sumunod ay ang Remembering Eileen ni KC Cordero at guhit ni Rico Rival. ‘Tatak-Atlas’ ang una kong napansin sa kuwentong ito. Isang mahusay na paraan ng pagsasalarawan sa tradisyon ng 70s at 80s era ng komiks. Mahusay gumamit ng captions at dialogues si Cordero, alam niya kung paano ito gagawin at gagamitin sa mga eksena, isang palatandaan ng mahusay na manunulat ng komiks sa tradisyunal na paraan. Mapapaisip ka rin sa isang comparison ng dalawang tauhan na may magkaibang kuwento na ipinakita niya sa ending kung saan binabasa ng pari ang isang dyaryo.

Ang sumunod ay ang Bonsai: Sa pagyabong ng Isang Pag-Ibig nina Jose Luis Casanova at Dante Barreno. Hindi ako pamilyar sa pangalan ng writer, o kung ito man ay penname lang na ginamit. Gayunpaman, katulad ng mga tradisyunal na komiks na inilalabas noon ng Counterpoint Publications, isa ito sa nakita kong akmang-akma sa mga kuwentong naroon. Pinaganda pang lalo ng drawing ni Barreno, isang mahusay na tandem.

Ang huli ay ang At Nakalimutan ang Diyos nina KC Cordero at Franklin Batolinao. Ang unang nakapansin sa akin dito ay ang muling pagbabalik sa komiks ni Batolinao. Matagal nang panahon bago ko ulit nakita ang drawing niya sa pahina ng komiks. Pamilyar ako sa mga gawa niya noon sa Atlas lalo na sa Ninja Komiks. Ang pamagat ng kuwento ay malinaw na galing sa isang kanta ng bandang The Wudz. Ngunit hindi ito ang ini-expect ko sa takbo ng kuwento. Fast-paced ang paglalahad ng kuwento, hindi mo kailangang huminga. Mahusay ang hook na ginawa ni Cordero dito sa bawat panel. Sa ending, dadalhin ka nito sa isang twist na ikagagalit mo sa lipunan na iniikutan ng mga tauhan sa kuwentong ito. Tagumpay si Cordero dito na galitin ang damdamin ng sinumang magbabasa nito. Isa itong epektibong ‘attack-to-emotion’ story.

Kasama rin sa mga pahina ng komiks ang gallery ng mga dibuhistang Pilipino tulad nina Nestor Malgapo, Charlie Baldorado at Randy Valiente (ako yata ‘yun!)—na hindi ko napansin sa una dahil akala ko ay isa lang patalastas ng isang ad agency.

Mababasa rin ang mga artikulo tungkol kay Nestor Malgapo, Gerry Alanguilan at…sa akin, na isang magandang pagpapakilalang muli ng mga personalidad ng komiks.

Sa kabuuan, ang Filipino Komiks ay isang pagpapakita ng anyo ng komiks na ating kinalakhan (kasing-edad ko syempre) pati na ng ating mga magulang noon. Moderno man ito, ngunit ito ang format na nakasanayan na ng malaking bilang ng mambabasang Pilipino. At dahil sa ganitong tipo na nakasanayana na nating lahat, ang nakabahala sa akin ay ang presyong PhP100.00. Ang pinakahuling komiks na inilabas ng Atlas two years ago ay nagkakahalaga ng PhP15.00. Although mas makapal ito at di hamak naman na mas may kalidad kesa sa huling komiks ng Atlas, hindi maipagkakaila na ang ganitong klase ng format ng komiks ay dapat na abot ng masa sa presyo pa lang. Isa rin ito sa nakita kong pagkakamaling nangyari two years ago sa Siklab Komiks. Sa anu’t anupaman, ang mga Pilipino ay aware sa presyo ng kanilang binibili, mapa-komiks man ito o pagkain sa mesa.

Ang Filipino Komiks ay hindi dapat palampasin ng sinumang nagbabasa ng komiks. Collectors item ito. Inaasahan namin ang second issue, mas maraming laman, at mas mahuhusay ang nasa loob. Hagilapin natin ang lahat ng matatandang writers at artists ng industriya ng komiks, ipasok natin sa komiks na ito. Ito na lang ang magsisilbing bibliya kung sinu-sino at ano ang uri ng komiks na hindi na inabot ng henerasyon ngayon ng mambabasang Pilipino.