BAGONG PAKULO, LUMANG PORMULA

Sa pagka-curious ko na baka may makita akong bago, ay pinanood ko ang unang episode ng Captain Barbell sa Channel 7. At tulad ng dati, asa pa ako!, katulad din ito ng mga dati ring palabas na matitindi ang press release sa una pero mapapakamot ka na lang ng ulo kapag aktuwal mo nang pinanood.

Hindi ko masyadong kabisado ang kuwento ng Captain Barbell ni Mars Ravelo, pero alam ko na malayo na ang tv show na ito sa mismong kuwento sa komiks. Ang kuwento sa tv, para ka lang nanood ng Smallville, na may kasamang Spider-Man (The Movie). What else is new? Siguro dahil nga unang episode pa lang, at tatakbo pa naman ng mahaba ang kuwento. Pero pwede ba namang maging excuse ‘yun?

Isa pa sa nakita kong loophole ay ang future ng Pilipinas ayon sa kuwento. Hindi man lang nagbigay ng malinaw na background kung ano ang structure ng lipunang Pilipinas doon sa future. Ang karakter na si General ay isang mayaman at maimpluwensyang tao, kontrabida siya, pero ginawa niya ang bidang si Mr. B. Si Mr. B naman, hindi ko malaman kung kanino nagsisilbi, kay General ba o sa gobyerno ng Pilipinas? Well, baka sagutin ang mga katanungan kong ito sa mga susunod na araw.

Isa sa nakita kong mahina sa presentasyon ng palabas ang inconsistency ng overall designs—mapa-characters at environments. Ang hitsura ni Mr. B (na kahawig ng hitsura sa videogame character ng Tron) ay smooth at malinis tingnan. Ipinapakita nito na ang design ng future ay minimalist electronic age. Kabaligtaran naman ito ng hitsura ng mga tauhan ni General, particular na ‘yung character ni Ian Veneracion—na isa namang impluwensya ng industrial age kung saan maraming mga bakal-bakal na nakalaylay sa katawan, mga wires na nakalawit. Sa madaling salita, rusty at heavy metal ang dating. Ang nakakatawa pa sa role ni Veneracion bilang isang cyborg, nang pinakita na ang mukha niya ay nakalawit pa ang balbas niya—na kinulayan lang ng silver color.

Para sa akin, hindi masama na pagsamahin ang mga elementong ito—gaya ng pagiging minimalist, industrial, organic, o kung ano pa. Pero sana naman ay magkaroon ng consistency at mayroon distinguishing element na magpapatunay na ang mga characters na ito ay galing sa iisang panahon at sa iisang lipunang ginagalawan. At ‘yan ang dapat na sinasala ng concept artists ng bawat palabas. Isa sa natutunan ko sa ganitong linya ay ang awareness ko sa pagtingin sa mga designs ng Hollywood films. Sa pelikulang Star Wars, kung tutuusin ay napakalawak ng universe nito, pero kung panonoorin mo ng buong-buo, wala kang makikitang inconsistency sa designs ng beings at environments ng iba’t ibang planeta. Dahil ang vision at wavelength ni George Lucas ay nakukuha rin ng kanyang mga designers tulad nina Doug Chiang, Ryan Church, etc.

Pagdating naman sa action sequences, masasabi kong napakahina pa rin ng ating pelikula pagdating dito. 70s pa lang ay perfect na ito ng mga Chinese at HongKong films,pero sa atin, mahigit 20 taon nang nakakapanood ng ganito ang ating mga filmmakers ay hindi pa rin makuha ang techniques ng mga Chinese. Halata pa rin sa mga pelikula natin ang paglalagay ng tali kapag lumilipad, tumatalsik, o tumatalon ng mataas ang karakter. Pati ang mga pagsuntok, pagsipa at pagsangga sa mga labanan ay napak-weak ng pagkakagawa. Tinatanong ko tuloy kung may background ba ng ‘art of fighting’ ang mga fight choreographers natin o puro imagination lang kung paano ang actual na sparring sa ginagawa nila.

Mahaba pa ang tatakbuhin ng kuwentong ito at alam ko na mag-I-evolve pa ito. Hindi ko lang alam kung sa ikagaganda o sa lalong ikasasama. Baka magaya lang ito sa mga dating palabas na namatay-nabuhay-namatay-nabuhay ang mga characters para lang humaba. Na kung hindi pa magri-react ang mga naiinip na viewers ay hindi pa tatapusin ang kuwento.

Ang totoo ay gabi-gabi kong sinusubaybayan ang Love of the Condor Heroes at ang Jewel In The Palace dahil lang sa iisang dahilan. Bago ang presentasyon ng mga palabas na ito para sa akin. Mayroon ding mga loopholes pero hindi naman kasing-sama ng mga illogical na palabas natin.

Siguro ako lang ang malakas ang loob na punahin ng diretsahan ang palabas na Captain Barbell sa tv. Although marami na ring mga forums akong nabasa na marami na ring puna ang palabas dito (tulad ng ang costume daw ni Richard Guttierez ay hindi bagay sa kanya dahil ang liit ng kanyang leeg kumpara sa masel-masel na costume). Siguro kailangan ko ring mag-react dahil viewer ako. At may tendency na hindi na ulit ako manood ng pabas na ito.

Sa point of view naman ng mga nasa likod ng palabas, naiintindihan ko rin sila…noon. Pero ngayong tumanda na ako’t lahat, hindi pa rin ako naaaliw sa mga fanstasy-action-adventures na pelikula natin. Sa drama at sexually-oriented films lang talaga tayo magaling.

At ‘yung pormula na matagal nang pinangangalandakan ng marami na PARA SA MASA, hindi ko na rin masakyan. Ang masa para sa atin ay ‘yung mga taong ayaw nilang ipanood ang Da Vinci Code, ‘yung mga nababayaran tuwing eleksyon, ‘yung milyun-milyong walang trabaho ngayon. ‘Yung masang hindi na nila binibigyan ng panahong mag-isip para sa sarili, lumago, at matuto sa kanyang kinalalagyan.

MINIMALIST SPACE

“Form is emptiness, emptiness is form.”
-The Heart Sutra

“Less is more.”
-Anonymous



Nang maganap ang first Japanese-American treaty noong 1853, at nang magkaroon ng demand para sa exchange of goods ng magkabilang kultura, nakaapekto ito ng malaki sa mundo ng sining ng mga Westerners.

Ang likha ng mga Hapones, tulad ng nasa ibaba, ay bumali sa lahat ng paniniwala ng mga Western thinkers tungkol espasyo (space). Kung babalikan natin ang lahat ng artworks ng West, naroon ang estrikto nilang pagkilala sa paglalagay ng detalye sa mga paintings. Masyado silang nahumaling sa teorya at pamantayan ng mga physicists tulad nina Euclid, Newton, etc. na ang mundo ay binubuo ng mekanikal na basehan.

Ang paggamit ng perspective ang isa sa pangunahing rule ng mekanikal na pagsasalarawan ng mundo. Sa paggamit nito, nagkakaroon ng sukat at mga bilang (numbers) ang distansya ng mga bagay-bagay maging ang pagtingin ng ating mata sa mga ito.

Ngunit nang makarating nga ang ilang paintings ng Hapon sa Western countries, nag-iba ang kanilang pananawa tungkol sa space. Sa Eastern philosophies, ang empty space ay tinatawag nilang ‘kawalan’. At sa Zen teachings, ang kawalan na ito ay ‘kinalalagyan ng posibilidad ng lahat ng bagay’. Kaya ang halos lahat ng Asian artworks (particular na sa Japan, Korea at China) ay nagpapakita ng kawalan sa kanilang mga artworks. Ibig sabihin, ang mga kawalang ito ay kinaroroonan ng mga bagay na tayo na sa ating sarili ang makapagpapaliwanag.

Sa representasyong ito ng mga Asians, nalalaman natin na ang mundo ay ‘organic’ at binubuo ito ng mga organic characteristics. Tayo bilang Asyano, naniniwala na ang espasyo ay nagbabago. Na ang mundo ay patuloy na nag-I-evolve. (Kahit bago pa inilabas ni Charles Darwin ang kanyang theory of evolution).

Ang paniniwalang ito ng mga Asyano ay naging impluwensya ng mga modern Western artists tulad nina Manet, Monet, Degas, Gaugin at Van Gogh.

At sa paglipas ng mga taon, tinanggap ito at binigyan ng katawagang ‘minamalism’

Ang komiks, bilang isang visual medium, ay hindi dapat kalimutan ang terminong ito. Tayo bilang komiks creator ay may responsibilidad sa ating mambabasa na ibigay sa kanila ang kuwento at mga pangyayari na kanilang mauunawaan.

Responsibilidad ng writer na magbigay ng good storytelling. Samantalang responsibilidad naman ng artist na magpakita ng good visual storytelling.

Sa point-of-view ng artist, ang visual storytelling ay ang mahusay na paggamit ng espasyo (space). At dito papasok kung kailan natin dapat gamitin ang mga presentasyong minimalism o maximalism (kung may word ngang ganito).

Ang kagandahan sa komiks, kaya nating itugma ang drawing natin sa mismong kuwento. Ang vision ng writer ay nagiging vision na rin ng artist.


Mahusay ang paggamit ni Leinil Yu ng minimalism sa Silent Dragon. Tumugma ito sa kuwento tungkol sa kultura ng Japan.





















Ginamit ko rin ito sa Flying Objects na kung tutuusin ay wala naming kinalaman sa kultura ng Japan. Ngunit bakit minimalist ang naging vision ko dito?

Unang-una, ang kuwentong ito ay isang mystery. Tungkol ito sa paghahanap ng bida sa UFO sa isang ulilang bayan. At ang pinakamahalaga, ipi-print ito ng balck & white. Ang ganitong mga basehan ang naging puhunan ko para gawing minimalist ang drawing dito. Naisip ko na mas magandang gamitin dito ang ‘black is black, white is white’, wala nang in-between. Kaya malakas ang gamit ko ng itim, at malakas din ang gamit ko ng puti.


Sa mga baguhang papasok sa linyang ito ng paggawa ng komiks, masyado tayong nakatutok sa detalye ng mga bagay-bagay. May tendency na gusto nating ipakita ang lahat sa isang panel. Mula sa alikabok hanggang sa brand name ng sapatos ng isang ekstrang karakter na wala namang kinalaman sa istorya.

May mga pagkakataon na kailangan nating mag-decide sa paggawa ng drawing. At kailangang ang lahat ng possibilities ay buksan natin. Walang masama sa paggamit ng iba’t ibang approach pagdating sa art, ang mahalaga dito ay mabigyan ng hustisya ang pinaghirapan ng writer.

MALIKHAING KOMIKS (the book!)

Sa wakas ay natapos ko na ring sulatin ang aklat na ito tungkol sa komiks. Ang totoo ay pangatlo na ito, ngunit sa kamalas-malasan ay hindi ko na inilabas ang naunang dalawa—dahil nagka-problema noon sa scheduling ng publisher, at sa takot ko na rin na ang karamihan ng mga laman doon ay immature ang content at ang iba naman ay napaglipasan na sa balita.

Ibang-iba na ang industriya ng komiks ng Pilipino sa kasalukuyan. At may kani-kaniyang opinyon na ang mga gumagawa ng komiks ngayon na aplikable para sa kanila. Ang aklat na ito ay dugo at pawis ng mga karanasan ko sa komiks, teorya at pilosopiya, at mga pangarap ko para sa medium na ito.

Ginawa kong personal ang paglalahad dito para wala nang kumontra pa kung ano ang sasabihin ko tungkol sa industriya. Kaya kung may magtatanong kung ano ang komiks (sa aking opinyon), ay isasampal ko na lang sa kanila ng buong-buo ang aklat na ito.
Hindi pa ako nakakahanap ng publisher nito, ngunit iniisip ko pa kung ako na lang ang maglabas ng pera para dito. Ano man ang mangyari, natitiyak ko na lalabas ang librong ito ngayong taon na ito.



















THE MALAY MYSTERIES

Isa din sa dahilan kung bakit ilang linggo (o buwan) din akong nawala dito sa blog world ay dahil sa mga projects na hindi dapat iwanan. Tapos na ang kontrata ko sa computer game na ginagawa ko (dating War of the Worlds at ngayon ay TerraWars: New York Invasion). Sa loob ng mahigit dalawang taon ay nakatali ako sa pagiging game developer, ngunit marami akong natutunan, hindi lang sa technical sides ng computer arts (graphics, 3d, etc.) kundi sa pakikisama na rin sa mga taong first time ko lang din nakilala na ngayon ay malalapit ko nang kaibigan. Malaki ang potensyal ng game na ito na makilala sa gaming world. Kung ako ang tatanungin, gusto ko pang gumawa ulit ng isa pang computer game, marami pa akong gustong malaman sa linyang ito.

Ang komiks na ginagawa ko sa kasalukuyan ay ang ‘The Malay Mysteries’. Nakakatawang nagdadadakdak ako sa blog na ito tungkol sa komiks ng Pilipino pero matagal-tagal na rin akong hindi gumagawa ng komiks.

Well, kaya ko tinanggap ang project na ito ay dahil sa magagandang dahilan. Ang kuwento ay may kinalaman sa Malaysian folklores na kahawig na kahawig ng sa Pilipinas. Ang writer nito na si Jai Sen ay isang mahusay na book author na naisipang mag-try magsulat sa komiks. Ito ay inilabas ng Shoto Press, isang Japanese independent publisher. Ang regular artist nito ay isang Malaysian. At higit sa lahat, ito ay nominated sa Eisner Award noong 2003.

Guest artist lang ako dito ngunit malaking karangalan sa akin na maka-team ang mga taong iba ang pag-iisip tungkol sa medium ng komiks.
Dito sa Pilipinas, ang kailangan natin para mapaunlad ulit ang industriyang ito, ay hindi ang mga ‘geeks’ at mga ‘nerds’ na walang pinag-uusapan kundi malaki ba ang suso ni Darna o kaya tuli na kaya si Captain Barbell? Para mapasigla ulit ang medium na ito, ang kailangan natin ay mga ‘visionaries’. At higit sa lahat, may puso para sa komiks.

SULAT

Sumulat dito si Ardee, dating editor sa GASI at anak ng kilalang writer na si Elena Patron. Ito ang nilalaman:

"Isa ako sa mga tinaguriang "Jollibee Editors". Ngayon ko lang nalaman na ganoon pala ang tawag sa batch namin. Anyway, hindi ko na rin masasabing baguhan ako sa industriya noong maging editor ako dahil "exposed" na rin ako sa Komiks. Komiks ang bumuhay sa akin at ang nagdala sa akin sa unibersidad. Dahil sa aking ina na si Elena Patron ay natuto akong magmahal at magmalasakit sa industriya. Nakakalungkot nga dahil ang mga araw ko sa GASI ang masasabi kong pinakamakulay at masaya. Sana ay mabuhay muli ang industriya. Mabuti nga at inilalabas ngayon ng ABS-CBN ang seryeng KOMIKS at hanggang dito sa Amerika ay aking napapanood sa pamamagitan ng TFC ang ilang mga serye at nobelang aking nakatuwaang basahin. "

Ang totoo, dahil naging editor ako ng komiks noong mga huling hininga na ng Kislap Publication, ang dapat na itawag sa akin ay ‘turo-turo editor’. Kung ano kasi ang ituro ng may-ari, iyon na lang ang sinusunod ko.

Mas masakit pa nga ‘yung nangyari sa akin. Mahal na mahal ko ang komiks, pero nu’ng time na ‘yun e napipilitan lang akong gawin ang trabaho ko para sa sweldo.

Kaya sa paglipas ng panahon ng pagbagsak ng komiks, naglabasan na ng mga sisihan. Sinisisi ng writer at artist ang editor. Sinisisi ng editor ang writer at artist. Sinisisi ng publisher ang ekonomiya. Sinisisi ng mga ahente ang publisher.

Pero na-try niyo na ba nating sisihin ang mga sarili natin?

Hmp! Ayoko na ngang mag-isip ng mga ganyang bagay. Makapag-coffee break na nga lang.

Teka…pwede bang mag-softdrink kapag coffee break?