Mahirap maging reader kung ikaw ay isa ring writer. Para bang lagi kang may responsibilidad na pag-aralan at himayin ang trabaho ng iba.
Kailangan mo itong gawin kung gusto mong lumago sa mundo ng pagsusulat.
Minsan ay nanonood kaming mag-anak ng lumang pelikulang Pilipino sa cable. Ang eksena, inatake sa puso si Berting Labra at kailangan itong tulungan ng isang dating child actor (hindi ko na maalala ang pangalan). Kaya nagpatulong (ang bata) sa mga kapitbahay, ang dumating ay ilang kalalakihan na tambay na may dalang sidecar, at kung hindi ba naman saksakan ng eengot ay iyun pang malabo ang mata ang nag-presinta na mag-drive ng sidecar. Ang kinalabasan tuloy, nagkabangga-bangga sila sa pader at kanal. Tapos ay bigla mo na lang malalaman na wala na iyung ibang lalake, ang naiwan na lang ay si Labra, ang child star at ang driver na malabo ang mata.
Hindi ko alam kung ano ang time frame ng eksena pero gabi na nang umabot sa ospital ang tatlo. At patuloy pa ring nakasapo sa puso si Labra dahil inaatake pa rin. Ewan ko kung sa totoong buhay ay kayang atakehin ng isa o dalawang oras ang isang tao o baka tigok na siya kapag ganoon kahaba.
Walang tumatawa sa amin. Naisip ko, hindi naman kasi talaga nakakatawa ang eksena, mas tamang sabihin na nakakaasar. Ang hindi ko makalimutan ay ang reaksyon ng pinsan ko, sabi niya: “Ano ba ‘yan? Komiks na komiks!”
Alam ng pinsan ko na gumagawa ako ng komiks. At nakakabasa siya ng mga gawa ko. Merong bahagi ng kanyang kaalaman na may mga kuwento sa komiks na hindi niya ma-aapreciate. Hindi ko alam kung dahil ito na rin ang pagtingin ng maraming tao sa komiks kaya nakisang-ayon na rin siya.
Anong meron sa kuwentong komiks at marami pang ring kuwestyon dito? May pananagutan kaya tayong lahat na gumagawa ng komiks, o ng mga nauna sa atin, kaya nangyari ito?
Last year, habang ginagawa ko ang storyboard ng pelikulang ‘Dayo’, ay biniro ko ang writer nito habang katabi ko. Ang eksena kasi, lumabas galing sa ilalim ng lupa ang mga ugat ng punongkahoy. Nangyari ito sa loob ng kuwarto ng mga karakter, ang sahig nila ay gawa sa semento, kaya natural na nang lumabas ang mga ugat ay nasira ang semento, kasama ang iba pang gamit na nagbagsakan, sofa na bumaligtad, mesa na humagis, at iba pang flower vase, picture frames, etc.
Ang sumunod na eksena ay nang magdatingan na ang mga tao para tingnan ang mga ugat na naglabasan galing sa lupa, nakapagtataka, parang walang nangyari sa sahig na semento, nakaayos ang lahat—sofa, mesa, vase, etc.
“Bakit biglang umayos ang kuwarto? Paanong nabuo ‘yung sahig?” biro ko para lang asarin ang kaibigan kong writer.
“Hay naku, Randy. Wag ka na umangal! Cartoons ‘yan, ‘no. Hindi naman puwedeng lahat ay may explanation.”
May punto naman talaga siya. Fiction naman ito at pelikulang pambata pa. Hindi na kailangan pa ng mahabang paliwanag.
Pero paano kaya kung ang kuwento ay isang ‘historical fact’? Halimbawa ay galing sa Bibliya? Tatanggapin ba natin ito kahit hindi natin kayang I-explain?
Halimbawa, sa kuwento ng Noah’s ark. Kung saan binigyan ng napakaikling panahon ng Diyos si Noah para gawin ang arko, paano nila itong natapos kung ilan lang silang tao na gumagawa? Paano nila nabuhat ang troso?
Gaano kalaki ang arko at nagkasya dito ang lahat ng magkakapares na hayop sa buong mundo? Aware kaya si Noah na may geographical basis ang existence ng bawat hayup? Halimbawa, ang polar bear at penguin ay sa Arctic lang makikita, nagpunta pa kaya siya ng Arctic? O ang panda na sa China lang matatagpuan? Ang tamaraw at tarsier na sa Pilipinas lang makikita?
Eksakto kaya ang dalang pagkain ni Noah para pakainin silang lahat sa loob ng 40 araw sa gitna ng baha? Nagdala kaya siya ng extrang karne para may maipakain sa mga carnivorous na hayop? Pinagtiyagaan kayang kainin ng leon at tigre ang prutas at gulay sa halip na matakam sa iba pang hayop na kasama nila sa loob ng arko?
Kung napuno ng tubig ang buong mundo, nasaan na ito ngayon? Saan ito nag-evaporate? Sa universe?
Marami pang tanong. Pero ipinauubaya ko na lang ito sa mga Biblista. Hindi ako eksperto sa ganitong isyu kaya wala akong karapatan dito.
Ipinakita ko lang na ang papel ng manunulat ay hindi lang basta magbasa. May option tayo para tanggapin o hindi ang binabasa natin. At kung paano ito magri-reflect kung sakaling tayo naman ang magsusulat ng kuwento.
Napaisip lang ako dahil ang orihinal na pangalang 'HAGIBIS' ay ginamit na ni Francisco Coching noong 1940s, tungkol naman ito sa isang mandirigma (pinaghalong Tarzan at Lapu-lapu). Baka kasi dumating ang panahon na magkaroon ng problema sa paggamit ng kaparehong pangalan ng karakter lalo pa't parehong komiks ang medium na pinaggalingan. Imposible kasing hindi alam ni Salonga na ginamit na ang pangalang HAGIBIS noon pa, lalo pa ni Borillo na isang masugid na follower ni Coching.
