BREAK MUNA

Sa mga bumibisita sa blog na ito, mawawala ako ng kulang-kulang dalawang linggo kaya hindi muna ako makakapag-post dito ng mga balita at articles tungkol sa komiks. Malamang na 2 weeks din ay magri-rent muna ako pansamantala ng internet para mag-check lang ng emails, at para aprubahan ang mga comments dito.

Sa mga dumadalaw din sa aking bahay at nagpapadala ng sulat, mawawala din ako dahil kasama sa pag-alis ko ay ang paglipat ng bahay. Wala akong stalker kaya ako lilipat, hehehe. Nagkataon lang na ang paglipat ko ay kasama sa aking 'business plan'.

90% nang tapos ang librong 'Komiks Sa Paningin ng mga Tagakomiks', dapat nga ay nasa printer na ito ngayon ngunit dahil sa hindi kaya ng powers ko ang schedule, maaasikaso ko ito baka next week pa. Pero ngayon pa lang ay pinasasalamatan ko na ang lahat ng tumulong at nagbigay ng kanilang mga artikulo para mabuo ito. Mabuhay kayo!

Maraming publishers at personalities ang hahawak ng komiks sa mga susunod na buwan, o linggo, maaring hindi natin gusto ang ilan sa kanila, o meron tayong mga personal na bagahe sa kanila, pero sana ay suportahan pa rin natin sila. Ang komiks, anuman ang hitsura at laman nito, komiks pa rin. Lahat ng bagay ay may room for improvement.

Pansamantala ay panoorin niyo muna ang trailer ng animated movie na 'DAYO' sa www.dayomovie.com , medyo rough pa ito at marami pang dapat ayusin ngunit ngayon pa lang ay ipinagmamalaki ko na sa inyong lahat na 100% Pinoy ito.

Hanggang sa muli, mga kakomiks!

TOPAK BOOK SIGNING (POWERBOOKS GREENBELT, MAKATI)

TOPAK gang with PsiCom publisher, Arnel Gabriel.

Stanley Chi (Chopstix, TOPAK editor), Ariel Atienza (CLASS) & Lyndon Gregorio (Beerkada).

Basta may magandang bumili, nag-uunahan kaagad kung sino ang magka-caricature eheheh.

Free caricature!

The youngest TOPAK cartoonist, Amos Villar. Grade 6 lang 'yan ehehehe. Future Larry Alcala.

KOMIKS BLOG

Isa na namang 'komiks blog' ang nagbukas para sa kapakanan ng ating mga readers na interesado sa medium na ito.

Mula ito kay Glady Gimena.

Marami tayong matututunan kay Glady dahil bukod sa isa nang magaling na manunulat ay isa ring propesor ng pop literature sa bansa.

Hindi kayo bibiguin ng kanyang mga artikulo.

MAY FUTURE BA?

Ngayon ko lang nabasa ang limang komiks ng CJC-Sterling kahit noong isang linggo ko pa ito nabili. As usual, karamihan ng nababasa kong reactions ng marami ay ang art at printing issue.

Unahin natin ang printing. Karamihan ng hinahanap ng marami (dito sa internet) ay book paper, glossy at colored. Ano ba naman kayo? E di kung ganito ang ginawa ng Sterling, e di hindi na sampung piso ‘yan dahil malulugi sila sa presyo. Kaya nilang gumawa ng komiks na kasing quality ang papel at printing, pero siguradong magtataas sila ng presyo. Kaya nga nila ginawang newsprint at black ‘n white ang loob dahil balak nila itong ibenta ng mura at makakayang bilhin ng marami. Subukan niyo ngang magbenta ng P120 na komiks sa bangketa, tingnan natin kung may bibili.

Puntahan naman natin ang art. Napaka-subjective at relative na topic nito. Of course, sa isang sanay makakita ng komiks na gawa sa Amerika, ang standard na nakatanim sa isip nila ay tulad din ng sa Amerika. Ilang readers ang tinanong ko kung sino ang gusto nilang illustrators (wala silang kamuwang-muwang sa komiks ng Amerika o Japan, at sila ang tingin ko ang representative ng wide target audience ng ‘masa komiks’), ang itinuro nila sa akin ay ang gawa ng Celerio brothers (nakapagtatakang hindi nila kilala pero natatandaan nila ang drawing) at ni Hal Santiago. Walang muwang sa art or illustration technicalities ang mga taong ito, pero ang mga ito ang target audience ng ‘masa komiks’. Sa businessman’s point-of-view, mas gusto kong targetin ang wide market kesa I-please ko ang mga critic artists. Hindi natin puwedeng isaksak ang kaalaman natin sa art at I-compare natin sa mga taong ito. Hindi sa pinapababa ko ang ‘masang amoy-pawis’ pero gusto kong dalhin ang marketing strategy sa dahan-dahan at hinay-hinay na paraan. Magbabago ang lahat ng iyan sa takbo ng panahon. Ganoon naman ang takbo ng magaling na businessman, pag-aralan ang market, at mag-evolved sa market na ito.

Mas gusto kong punahin ang limang komiks internally. Pasensya na mga Sir at Ma’am, trabaho lang….

OFW Superstories – 5 nobela at 1 series. Lahat beterano.

KLASIK KOMIKS – 4 nobela, 1 series, 2 short stories

GWAPO KOMIKS – 4 nobela, 3 short stories

ESTUDYANTE KOMIKS – 4 nobela, 3 short stories

SUPER FUNNY KOMIKS – 4 nobela, 1 series, 2 short stories

Iyan ang laman ng limang komiks. Lahat ng nobela at series na nariyan ay hawak ng mga beterano. Ibig sabihin, makakasingit lang ang ‘young generation’ sa mga short stories. Although tingin ko ay open naman sa proposal, pero tiyak na pag-aaralan pa ng editorial board. Suma-tutal, mas pahirapan sa baguhan ang makakuha agad ng nobela o series.

Sa next issue, ilalagay na ang gawa nina Dell Barras at Nestor Infante. Ibig sabihin, dalawang short stories ang kailangang mawala para isingit ito. At ibig ding sabihin, mas maliit ang tsansa na mabigyan ng break ang mga baguhan dahil tiyak na magsisiksikan sila, kasama ang ilan ding beterano na walang nobelang hawak, sa kakaunting slot ng short stories ng limang komiks.

Kaya ilang linggo pa lang ang nakararaan, at isang linggo pa lang ang nakalipas buhat nang lumabas ang komiks, naka-hold na kaagad sa ibang short story illustrators ang trabaho, at nakatambak na rin ang nai-submit na short stories ng mga writers na hanggang ngayon ay marami pa ang hindi nababasa.

Unahan na ay siksikan pa sila sa limang komiks.

Samantala, ang mga may pangalan na ay may mga tigda-dalawa hanggang tigta-tatlong nobela at hindi na apektado nitong ‘hold sa script’ para sa artist at ‘hindi pa nababasa’ para sa writer.

Kung magpapatuloy ang ganitong sistema, paano tayo makaka-discover ng bagong talents? Paano tayo makaka-train ng mga bagong tao na magpapatuloy ng mga komiks na ito? Sino ang magtutuloy ng komiks na ito kung ang iniisip lang natin ay ang mga tao sa nakaraan sa halip na mga tao sa hinaharap?

I suggest na kahit isa man lang sa mga komiks na ito ay ilaan para sa short stories. Sa ganoong paraan, kahit beterano o baguhan ay may tsansa na makagawa nang hindi namo-monopolyo ng mga nobela.

Malaking question sa akin ngayon kung papatok pa ba ngayon ang mga nobela na tingi-tinging tiglilima at tig-aapat na page. For the past years kasi, ang kumikita na ay ang mga tapusan—Shocker Komiks, Horoscope, etc. Ang mga komiks na ito ang nangunguna sa sales noong 90’s. Isa kasing tanong diyan ay kung matiyaga pa ang mga Pilipino na mag-abang ng nobela linggu-linggo o mas gusto na lang nilang magbasa ng isang tapos na kuwento.

Ito rin ang dahilan kung bakit lumakas ang graphic novel. Hindi mo na kailangan pang maghintay kung ano ang mangyayari sa susunod, ibibigay na sa iyo ang kuwento ng isang buo.

Dahil sa ganitong sistema ay nag-reformat din ang GASI at Atlas noong mid-90s. unti-unti nilang tinanggal ang mga nobela at napalitan ng short stories. Lumabas rin ang komiks na may isang kuwento na lang (parang American comics format).

Halus linggu-linggo ay pumupunta ako sa meeting sa Sterling office. Napupuna ko na habang tumatagal ay nadadagdagan ang mga taong dumarating, may mga bagong nagsusulputan at mga datihang nagbabalikan. Tantiya ko ay 30-50 persons ang regular na dumarating.

Paano mo mapagkakasya ang ganito karaming tao sa limang komiks na ang laman ay puro nobela?

At sa tingin ko, sa mga susunod pang linggo ay madadagdagan pa ang mga taong ito. Nakakaakit ang propagandang: “Buhay na ang komiks!”

Pero hindi pa nito kayang bigyan ng hanapbuhay ang marami. Marami sa mga ka-batch ko ang nagbalikan, pero nang makita nila ang totoong eksena, out of frustration, isa sa mga ito ang nag-text sa akin: “Babalik na lang ulit ako sa animation.”

MULA SA STERLING

Magandang Gabi Po!

Maraming salamat po sa inyong mga obserbasyon sa unang hirit ng atin Komiks. Valid po ang mga oberbasyon at kami ay babawi sa susunod na issue para mapaayos ng mabuti ang printing!

Ilan lang pong klaripikasyon sa produkto:

1. Ang selyo po na nakadikit sa Komiks ay proteksyon lang po sa dating "habit" ng merkado na pagrerenta ng Komiks at babalik sa Publisher ng walang bayad. Yan and isang dahilan kaya namatay ang Komiks. In fact, nuong kapanahunan ni Don Ramon Roces, ang cover ng Komiks ay pinaltan at ginawang newsprint para di tatagal at di maparentahan. Noted po yung inyong komento at papagbutihin po natin sa mga susunod na kopya ang selyo!

2. Sa presyo po naman, kami po ay nakipagugnayan na sa mga distributors and dealers na isaayos ang presyo at sundin ang P10 sa suggested retail price. In fact, sa ibang area ng Metro Manila ay meron din nagbebenta ng P12 hanggang P15. Ito po ang resulta ng pag-ubos ng kopya ng mabilis at malamang ang ibang mga kaibigan natin ay sumakay sa paghahanap ng mga konsumer.

Maraming Salamat Po Muli at Inaasahan Ko Po Ang Inyong Mga Komento Sa Susunod na Araw!

Martin S. Cadlum
Vice-President
Sterling Publishing

PAGE

Ito ang mahirap kapag hindi mo mabuklat ang komiks bago mo bilhin. Hindi mo malalaman kung okay lahat ng pages. Sa bahay ko na ito nakita, kaya hindi ko alam kung puwede pa ba itong isauli.

Lumabas ito sa isang pahina ng OFW Super Stories.

BIKOL KOMIKS CARAVAN

Matagumpay na naidaos ang Bikol Komiks Caravan na pinangasiwaan nina Terry Bagalso, Beth Lucion-Rivera, Ernie Patricio at Jun Lofamia. Ginawa ito sa tulong ng Bicol University at Komisyon sa Wikang Filipino. Ayon sa ating mga kasamahan sa komiks, magtutuloy-tuloy pa itong Komiks Caravan sa iba pang mga lugar gaya ng mga naunang plano.











*****
TOPAK BOOK SIGNING AND FREE CARICATURE



Magkakaroon ulit ng libreng caricature at book signing ang Topak Gang sa September 22 (5-7pm) sa Powerbooks Greenbelt, Makati. Sa mga hindi nakarating sa nakaraang Bookfair sa World Trade Center sa Buendia, ito na ang pagkakataon na magawan kayo ng caricature ng mga cartoonists.

Kitakits!

ANG LIMANG TITLES

Almost sold-out ang limang titles na inilabas ngayong araw na ito ng CJC-Sterling ayon mismo sa pamunuan ng Sterling. Magandang balita ito dahil daang libo ang kopya na inilabas nila...at unang araw pa lang ito.

Ayon pa sa kanila, ang nangunguna sa listahan ng pinakamalakas ay ang Klasik Komiks. PInakamaganda sa lahat ang response ng Kroko ni Carlo Caparas at Hal Santiago. Samantala, may short story akong lumabas sa Guwapo Komiks kung saan nakatambal ko ang illustrator na si Al Cabral.

Umaga pa lang ay nagkaubusan na ng kopya. In fact, maging sa opisina kanina ng Sterling ay nagkaubusan din ng kopya.

Binabati ko ang CJC-Sterling at lalong-lalo na ang lahat ng writers at artists na bumubuo ng mga komiks na ito.

Simula lang ito ng pagdagsa ng mga komiks sa bawat kanto ng Pilipinas. Abangan ninyo ang marami pang kasunod.

MGA ISYU SA KOMIKS

Dumaan lang ako sa 2nd Komiks Congress, hindi ako puwedeng magtagal dahil marami akong hinahabol na deadlines. Na-realize ko na for the past few months, masyado na akong involved sa activities ng komiks na nakaapekto sa aking mga deadlines. Kahit hawak ko naman ang oras ko (iyan ang masarap sa walang ‘boss’ kundi ang sarili), feeling ko ay hindi ako naging productive for last 3 months. Except, of course, sa pagsusulat ko dito sa blog.

Pero masarap namang makisama sa mga activities ng komiks. Walang kapalit ang experience na kasama mo ang mga tagakomiks.

Kahapon, habang nagmi-meeting ang mga tao sa loob ng session hall ng Komiks Congress, nasa labas ako at pinagkakausap ang mga raliyista sa harap ng NCCA. Marami akong kaibigang member ng Concerned Artist of the Phils. In fact, member din nila ako (inactive nga lang hehehe).

Marami silang isyu tungkol sa panunungkulan ni Mrs. Alvarez, lalo na sa mga projects nito, kasama na ang palabas nito sa channel 4 na ‘Sining Gising’ kung saan nag-guest kaming mga tagakomiks few months ago.

Marami ring sikat na personalities ang kumukuwestyon kay Mrs. Alvarez, kabilang diyan ang National Artist na si Bienvinido Lumbera at film director na si Peque Gallaga. Anyways, hindi naman ito isyu ng komiks kaya hindi ko na tatalakayin dito.

Basahin na lang ninyo ito tungkol sa rally kahapon :
http://uw.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryId=91983

Nito namang nakaraan linggo, naging isyu rin ang paglalabas ni Direk Caparas ng diario-novela sa Phil. Daily Inquirer dahil pitong cartoonists ang nawala dito. Two weeks before itong ‘tanggalan isyu’ ay alam ko na ang isyung ito dahil sa isang kaibigang cartoonist. Tinext ko nga agad si Steven Pabalinas (Divine Comedy) na isa sa mga natanggal, pero hindi siya sumagot. Hindi ko na lang ito diniscuss dito sa blog dahil parang napagod na rin yata ako sa mga issues ng komiks.

Mas gusto ko nang isipin ang cover design at layout ng libro namin ni Fermin Salvador na plano kong I-launch sa Komikon sa November.

At para naman sa mga ‘react-to-death’ na naman na mga tao (sa blogs, deviant art, etc.) tungkol sa isyu na ito sa Inquirer, sige ituloy niyo lang iyan. Pero huwag naman masyadong garapal ang ‘tira’ ninyo. Ang totoo ay hindi natin alam ang tunay na isyu. Siguro mas magandang kunin ninyo ang side ng Inquirer, sila lang kasi ang tunay na makakasagot sa inyo. Hindi natin sakop ang mga decisions nila at wala tayo sa lugar para siraan ng husto ang mga taong involved. Uulitin ko na naman ang gasgas ko nang line dito, tingnan natin ang kabilang side ng coin. Huwag tayong pabugso-bugso. Kailan ba tayo matututo?

Tungkol naman sa Komiks Congress kahapon, hindi ko alam kung ano ang sasabihin ko. At ayoko na rin namang magsalita dahil sabi ko nga, huwag nating gawing sentro ang Komiks Congress kung ayaw nating masaktan kapag hindi na-meet ang ating expectations. Ang Komiks Congress ay event ng NCCA-KWF-Caparas, hindi nito represented ang buong komiks industry sa kasalukuyan.

Tungkol naman sa mga awards, hayaan niyo silang magbigay ng awards. Parte iyan ng programa. Kahit sino pang mga personalities ang bigyan nila ng award, nasa kanila iyun, dahil ang mga personalities na ito ang nakatulong sa ‘kanilang’ mga programa.

Bukod sa pagpapahalaga natin sa medium ng komiks, dapat meron din tayong mga sariling plano at pangarap sa buhay. Ang payo ko, mag-strive tayo for excellence. Hindi puwedeng maging pulitiko tayo sa larangang ito, hindi rin puwedeng maging showbiz personality, ang kailangan natin ngayon ay magaling na gumagawa ng komiks.

Ang totoo niyan, kahit todo ang suporta ko sa mga programa ngayon ng CJC-Sterling, hindi ako excited sa paglabas ng 5 titles ng komiks ngayong Biyernes. Nakita ko na ang mga original drawings, nabasa ko na rin ang ilang script. Ako ang taong napakahirap I-please pagdating sa reading material. Siguro iba na ang konsepto ko ng maganda mula nang maging writer ako (mula nang makabasa ako ng mga literary pieces), at naging iba na rin ang tingin ko sa sequential arts (komiks) mula nang makakita ako ng gawa ng mga award-winning graphic novels at gawa ng mga visionaries ng komiks medium mula sa iba’t ibang bansa. Ibang-iba na ang taste ko pagdating sa komiks. Kaya masakit man tanggapin, ang 5 komiks na lalabas sa Friday ay magiging bahagi lang ng sangkatutak kong koleksyon ng komiks pero tingin ko ay hindi ito mag-iiwan ng marka sa akin.


Kung tutuusin, magaganda ang drawing ng mga Pilipino pero mas mukhang magtatatak pa sa isipan ko ang gawa ng Malaysian na si LAT kumpara sa mga realistic drawings natin. Ang komiks para sa akin, nitong mga nakaraan taon kong pagbabasa, ay hindi lang kung gaano kaganda ang pagkakadrawing ng karakter, o pagkapulido ng rendering, o tama ang perspective, ang komiks para sa akin ngayon ay ang mahusay na pagsasama ng visual at words. Of course, lahat naman ng gumagawa ng komiks ngayon ay sinasabi na dapat married ang words at visuals, at iyon ang hinahanap ko sa kanila. Unfortunately, iba talaga ang taste ko.

May nag-email din sa akin, nagpapatulong na maghanap ng trabaho sa komiks. Sabi ko, hindi ako publisher at lalong hindi ako agent. Katulad mo rin ako na nagtatrabaho. Pare-pareho lang tayo ng papel.

Mas nag-enjoy pa ako dito sa ipinadala sa akin ni Elmundo Garing, mas na-inspired pa akong titigan ito ng matagal at tingnan ang bawat detalye.

RALLY

Naku! May magkasabay na event na mangyayari bukas!

Napag-alam ko na magkakaroon ng rally bukas (10:30 am) sa harap mismo ng NCCA. Wala itong kinalaman sa Kongreso ng Komiks.

Ang isyu ay tungkol sa pamunuan ng NCCA at ng Concerned Artists of the Philippines (CAP).

Mukhang mamalasin pa ang komiks event bukas a. Abangan na lang natin.

HAMON SA IKALAWANG KONGGRESO NG KOMIKS

Gaganapin na ang ikalawang Kongreso ng Komiks ngayong Martes (September 11) sa NCCA Bldg,. Intramuros, Manila. Magsisimula ng alas nuwebe ng umaga hanggang alas singkong hapon.

Base sa napag-usapan na magiging takbo ng programa, hindi maaalis dito ang pasasalamat ng Sterling-CJC komiks sa pagbibigay ng suporta sa komiks na kanilang ilalabas. Kabilang din bibigyan ng pasasalamat (at parangal) at ang mga taong tumulong sa mga aktibedades na ito ng komiks—kabilang diyan si Gng. Cecille-Guidote Alvarez at iba pang personalidad outside komiks.

Ngunit ayon na rin na napag-usapan noong Biyernes sa Raffles Bldg., apat na segments ang magiging daloy ng usapan tungkol sa komiks:

1. Entertainment
2. Employment
3. Career Development
4. Culture and arts

Bawat isa sa mga segments na ito ay magkakaroon ng tiglilimang committees na siyang magpapadaloy ng programa. Hindi ko pa alam kung ano ang magiging function ng committees na ito at kung paano padadaluyin ang programa, pero suma-tutal ay may idea na kayo kung paano tatakbo ang Kongreso ng Komiks.

Ayon sa aking pagkakaintindi, bawat isa sa mga segments na ito ay pag-uusapan at hihimayin ang komiks. Halimbawa, sa ‘entertainment’ ay pag-uusapan kung ang primary function ba ng komiks ay mag-entertain? Damay lang ba ang pag-‘educate’, pag-’philosophize’, at ‘pangangaral’.

At ini-expect ko na sana sa bawat segments na ito ay magkaroon ng pagtatanong, dahil mas maganda ang usapan kung may mga tanong na lulutang kesa naman may isa lang speaker sa gitna na magdadadaldal ng kanyang karanasan tungkol sa komiks.

For the past few months, naging sentro ng usapan ng komiks industry ang Kampo Caparas. Napuno sila ng controversy. Hindi maiwasan ito dahil sila ang big player ngayon ng komiks publication (kasama ang Sterling). May basbas din ng gobyerno ang kanilang mga aktibidades.

Kaya nitong mga huling buwan din, nakondisyon ang lahat ng tao, lalo na ang mga komiks creators, na ang Caparas(slash)Sterling(slash)KWF(slash)NCCA ang sentro ng komiks creation sa Pilipinas. Nasabi ko ito dahil parang ang dami-daming apektado. Para bang kahit katiting na aksyon na gawin nila ay ay big deal sa marami.

Narito ang tunay na scenario, ang CJC/Sterling ay isa lamang entity sa ating mga komiks creators. Mayroong silang mga actions na ginagawa, at sana ay huwag rin tayong tumigil sa mga actions na ginagawa rin natin. Ano ang mga actions na ito?

1. Gumawa ng komiks.
2. Ipasa sa Publisher/Maghanap ng Publisher

Ang Kongreso ng Komiks para sa akin ay isa lamang event gaya ng Komikon, Toycon, Cosplay Contest. Hindi ito ang sentro natin bilang mga komiks creators. Kasi kung ito ang gagawin nating sentro, masasaktan lang tayo kapag hindi na-meet ang ating expectations.

Unang-una, ang Kongreso ng Komiks ay dapat kalipunan ng lahat ng komiks entities sa Pilipinas, dapat ay may mga publishers na nasa harapan (Mango, PsiCom, etc.) at hindi lang hawak ng isang entity (CJC/Sterling).

Para kung may magtanong ng ganito: “Ibabalik ho ba ninyo sa amin ang original illustrations pagkatapos I-print?”

At magkakaroon ng debate sa pagitan nila dahil magkakaiba ng paniwala ang mga publishers tungkol sa bagay na ito.

Ikalawa, sino ang ‘main speaker’/resource person ng Kongreso ng Komiks na malawak ang wavelength tungkol komiks business sa Pilipinas.

Halimbawa, kapag may nagtanong ng ganito: ‘Ako po ay nagbabalak maging independent publisher, paano po ninyo ako masusuportahan? May plano ba kayo na repasuhin ang distribution/circulation system sa bansa? Halimbawa sa Amerika, maraming nagsusulputang independent publishers dahil may mga distributors sila na malinis magtrabaho (gaya ng Diamond), isa-submit mo lang ang product mo, kapag na-approve ay wala ka nang problema. Dito sa Pilipinas, namorblema ka na sa mahal ng printing, mamomorblema ka pa sa mga ahente, at lalong mamomroblema ka sa paniningil.’

Marami pang dapat pag-usapan tungkol sa komiks. Pero sabi ko nga, hindi natin sentro ang Kongreso ng Komiks. At hindi ko ito itinuturing na sentro, dahil malakas ang paniniwala ko na hindi nito kayang sagutin ang karamihan ng katanungan lalo na ng new generation of komiks creators.

Isa lang ang hiling ko, pumunta tayo doon, makinig, makisaya, makipagkuwentuhan, makipagkilala, manghingi ng mga give-aways, at kumain ng free lunch.

At the end of the day, matuwa na rin tayo kahit paano dahil bukod sa Komikon ay mayroon na ring isa pang event tungkol sa komiks na imbitado ang lahat.

ABANGAN!!!

*****
Sa lahat ng mga sumusulat sa akin(personal letter) na ipinapadaan dito sa blog, mas mabuti kung sa email ko na mismo kayo sumulat dahil siguradong hindi ko kayo masasagot dito lalo pa't ipinost niyo ito sa mga lumang entries ko dito.

Ito ang email ko valiente(dot)randy(@)gmail.com

BOOKFAIR TALK/LAUNCH AT KALASAG

ANG BAGONG PANITIKAN: Prof. Winton Lou Ynion, Prof. Glady Gimena, Maia Jose at ako. Medyo hindi ko ini-expect na magiging ibang level ang naging talakayan namin. Puro mga dalubhasang propesor sa 'pop culture' ang mga kasama ko. (Kuha ni KC Cordero)


TOPAK MAG LAUNCH. Stanley Chi (TOPAK Editor, Chopstix), ako, Arnel Gabriel (PSICOM Publisher) at Ariel Atienza (likod). Next launching: Powerbooks!
*****


Ni-release ito ng National Commission for Culture and the Arts para sa pagbibigay impormasyon tungkol sa 'Global Warming'. Ipinamimigay lang ito ng libre. Makikita sa loob ang gawa nina Carlo Caparas, Hal Santiago, Joelad Santos, Ofelia Concepcion, Karl Comendador, Nestor Malgapo, Arnel Avetria at Marvin Romero.

BAKIT INDEPENDENT?

Noong nagsusulat pa ako sa songhits noong early 90s, isa sa article na nagawa ko ay ang pagsulpot ng alternative music sa Pilipinas. Kung medyo aware kayo sa music industry dito, malalaman ninyo na nagsulputan ang mga alternative bands noong 1990, ilan diyan ang Eraserheads, RiverMaya, Color It Red, Yano, Tropical Depression, The Youth, After Image, at napakarami pang iba.

Dahil sa pagsulpot na ‘yan ng mga alternative bands, nahukay din ang mga underground bands na noon ay walang pumapansin, nariyan ang Wudz, The Jerks, Death By Stereo, at napakarami pang iba.

Naghari ang mga ito sa music industry ng early 90s. Sumulpot ang mga radio stations tulad LA 105 na puro alternative music lang ang tugtog. Maging ang ilang radio stations at mga ‘english-speaking’ stations tulad ng NU 107 at RJ ay nagpatugtog na ng mga alternative Filipino music.

Binago nito ang buong music industry. Ito ang panahon ng kalayaan sa mga batang musikero.

Early 90s din, nagsusulputan na ang maliit na grupo ng mga alternative filmmakers. Nagkakaroon na ng awareness ang marami sa mga filmmakers tulad nina Kidlat Tahimik (although 80s pa siya), Raymond Red, Roxlee, at marami pang iba.

Naging ‘trigger point‘ ang 90s ng movement na ito. Tinawag ko itong ‘movement’ dahil hindi naman sila ‘industry’.

Binago ng alternative music at alternative films ang kani-kanilang industriya in terms of appreciation, quality, artistic value, etc. Ang ‘alternative’ sa mga media na ito ay kakabit ng katawagang ‘independent’.

Kaya bakit independent?

Bakit nagsulputan ang mga taong ito (na tatawagin ko ulit na ‘movement’) the fact na ang babanggain nila ay ang mala-palasyo at mala-diyos na mainstream industry?

Simple lang ang sagot. Mayroon silang gustong I-express na hindi pinapansin ng mainstream. Artistic expression man ito, self-expression o dinidiktahan na sila ng maraming tao na gumawa ng bago.

Nitong mga huling dekada, nang magsulputan na ang mga devices ng communication, kasama na diyan ang internet at cable tv’s, lumiit ang mundo. Nagsanga-sanga na ang culture ng mga tao sa mundo. Ang resulta, naging ‘global’ ang pag-iisip ng mga bansa. Kahit ang mga komunistang bansa (sosyalista pala dahil wala pa namang komunistang bansa sa mundo), binuksan ang kanilang mga pintuan para tanggapin ang pagpasok ng kung anumang ibinibigay ng buong mundo, mapa-ekonomiya man ito, cultural, political, philosophical, o kung ano pa.

Sa ganitong kalawak at kabilis na takbo ng panahon ngayon, mahirap nang makulong ang tao sa isang bisyo, unless bisyo ito ng paninigarilyo at pag-inom ng alak. Maagang namumulat ngayon ang mga bata sa kultura ng ibang bansa, ang mga magulang naman ay natututo na ring sumabay kung ano ang nakahain sa kanila ngayon. Wala silang choice. Kailangan nilang tanggapin ang katotohanang ito.

Ang punto ko dito, ang Pilipinas ngayon ay hindi na katulad ng Pilipinas noong panahon ni Marcos at Cory. Of course, ang mga politicians, naririyan pa rin. Pero itong mga batang sumisibol ngayon, ibang-iba na sa inaasahan natin. Ayokong nang detalyehin pa ang mga ito dahil baka magmukhang philosophy class tayo dito.

So, ano ang papel nito sa komiks?

Simple lang, katulad ng ibang media, meron na rin naman tayong independent komiks. Pero nasa very early stage pa tayo. Hindi pa natin nahuhukay ang tunay na ‘essence’ kung ‘bakit independent?’ At mas lalo pa, hindi pa natin nahuhukay ang esensya kung ‘bakit alternative?’

Paano natin sasabihing ‘alternative’ tayo kung ang trabaho naman natin ay walang pinag-iba sa ‘mainstream’? Puwede siguro nating tawagin ang sarili nating ‘independent capitalist’.

Puwede ba nating ipagkasundo ang ‘alternative’ at the same time ay ‘masa’?

Puwede. It’s a matter of presentation.

Lesson’s learned noong early 90s sa music industry. Sino ang main audience ng Eraserheads at River Maya? Masa o elitista? Pag-aralan niyo.

Hangga’t may sarili pang mundo ang ‘alternative komiks’ ngayon, at may sarili pa ring mundo ang ‘masa komiks’ ngayon, malabo pa sa tubig-kanal na kaagad-agad ay uunlad ang industriya ng komiks dito sa Pilipinas.

Lagi kong sinasabi sa blog na ito: Mag-meet kayo sa gitna!