IKA-4 NA KOMIKON, MALAPIT NA!

Para sa karagdagang balita at impormasyon, pumunta sa http://komikon.blogspot.com/.

Gusto ko ang caption ng poster: 'Tama na ang ugaling tribu-tribo!' O, 'ayan ha...malinaw ang mensahe...o sige, ihanda na ang mga sibat :D

ANG KAHUSAYAN NI NESTOR INFANTE

Noong bago pa lang ako sa illustration, lalo na sa komiks, ang magandang drawing para sa akin ay iyong may magandang renderings, madetalye at pekpektong pigura ng tao. Pero habang nagma-mature ang appreciation ko sa komiks illustration, natutunan ko na ang mga ito pala ay maliit na parte lang ng kabuuan, ang pinaka-importante dito, natural, ay ang 'storytelling' at ang flow ng mga eksena. Pero ang pinakamahirap sa lahat ay ang gumagalaw na mga drawings kahit sabihin pang 'static' medium ang komiks.

Ang 'gumagalaw' na tinutukoy ko ay hindi lang kung paano gumalaw ang mga karakter sa frame, kundi 'action' na kahit isang taong nakatayo at walang ginagawa ay nagkakaroon ng buhay at humihinga sa mundong kanyang ginagalawan.

Sa tinagal-tagal ko sa komiks, kailan ko lang nakita na 'genius' si Nestor (Tor) Infante sa larangang ito. Nanghinayang nga ako at hindi ko agad ito nadiskubre noon.

Hindi bibilib si Neal Adams kay Infante kung hindi talaga ito magaling. Narito ang ilang lessons na natutunan ko habang binabasa ko ulit ang gawa niya sa 'Iukit Mo Sa Bala' na isinulat ni Henry Cruz at lumabas sa POGI Komiks ng Atlas noong 1989.

Kumbaga sa pelikula, high-tech ang mga eksena ni Infante dahil gumagamit siya ng crane sa camera.

Lagi siyang naglalaro sa mga slanting na linya, kaya kahit boring na eskena ay nagagawa niyang dynamic. Bihira siyang gumamit ng mga linya at anggulong parallel sa frame.

Dahil alam niyang ang flow ng mata ng mambabasa ay mula kaliwa papuntang kanan, nagagawa niyang isunod dito ang layout ng eksena.

Lagi siyang gumagamit ng foreground, middleground, at background sa eksena. Dahil nagsisilbi itong perspective kahit hindi niya i-drawing ang environment. Sa eksenang nasa itaas, nagawa niya ang tatlong ito na may kasamang element of design. Nakatutok pa rin papunta sa kanan dahil papunta doon ang flow ng mata ng reader.

Sa eksenang nasa itaas, pinaangat niya ang subject sa pamamagitan ng dark brush strokes. Ang subject ay ang 'patay', ang 'namatayan', at ang 'paparating na bisita'.


Sinadya niyang puti ang tinatapakan ng mga taong papaalis dahil magiging pintuan ito papunta sa kasunod na page. Hinarangan niya ng shadow ang harapan ng mga tao para magsilbi silang nakatingin lang sa papaalis na mga lalake. Pansinin na may shadows din ang mga lalake sa kalahati ng kanilang katawan upang magsilbi na paalis na sila sa harapan ng maraming tao.

Marami pa akong nakitang technique kay Infante na masyado nang mahaba na ilagay pa dito. Isa lang ang alam ko, magaling siyang cinematographer, kumbaga sa pelikula. Madali siyang makapag-adjust sa storyboard at iba pang medium na gumagalaw. Dahil isa sa pinakamahirap gawin, ay ang pagalawin ang eksena sa isang hindi naman gumagalaw na medium.

TAWAG NG ANIMATION AT GAMING INDUSTRY

May bago na namang naka-line up na full-length animated movie sa 2009. Pinamagatan itong RPG, galing sa Level Up! at ABS-CBN. Nagiging exciting ang nangyayari sa animation industry dito sa Pilipinas, nagsusulputan na naman ang mga studios at hindi na mapigilan ang pagdami ng ating mga animators.



Nasa Singapore ako ng December 10-15 para dumalo ng SIGGRAPH ASIA 2008. Convention ito ng mga animators, graphic illustrators at concept artists. Bukod sa business ang lakad na ito ay makikipagkita na rin ako sa mga kaibigang nakilala ko sa CGTalk. Saka naalala ko, may mga kaibigan din tayong Pinoy komiks creator at cartoonist na nandoon--sina Rey Villegas at Dengcoy Miel.

Malakas ang hatak sa akin ng animation at gaming industry nitong mga nakaraang buwan, karamihan ng freelance works ko ay galing dito. Ilang foreign companies na rin ang nagpakita ng interes na kunin ako. Sumasagi na rin sa isip ko na magpunta ng US. Siguro kung mangyayari ito, magpapahinga ako sa paggawa ng komiks pero siguradong babalik at babalik ako. Sabi nga, basta first love, hindi mo makakalimutan 'yan.

Characters courtesy of MANO Productions. Copyright 2007. Artwork by Randy Valiente.

PALITAN

Habang ang mga Asian artists ay kumukuha ng inspirasyon sa Western style, ang mga Western artists din naman ay kumukuha ng inspirasyon sa Oriental style.

Ganito ang makikita sa bagong series ng Sandman ni Neil Gaiman kung saan ang naging impluwensya ng artist na si P. Craig Russel ay ang mga prints ng Japan.

Ito ang tinatawag na 'artistic exchange'.

REMEMBERING MANG JOE

Bigla kong naalala si Mang Joemari Moncal habang nilalagyan ko ng ink ang dinu-drawing ko. Galing kasi sa kanya ang brush na ginagamit ko. Ibinigay niya ito sa akin last year habang nagmi-meeting kami sa opisina ng Komisyon ng Wikang Filipino sa Malakanyang.

Sabi niya, padala ito ng kanyang anak galing sa Japan. Pinuri ko lang naman ang brush dahil maganda ang dulo (tip) nito at mayroon nang ink sa loob. Nagulat ako dahil bigla niyang ibinigay sa akin, hindi ko naman hinihingi. Marami daw siya sa bahay, dahil isang box yata ang binili ng anak. Laking tuwa ko naman.

Naalala ko lang dahil lumalabo na ang tinta ng brush, bukas-makalawa ay baka hindi na ito sumulat. Nakakapanghinayang itapon dahil galing kay Mang Joe. Isasama ko na ito sa koleksyon ko.

Si Mang Joe ay sumakabilang-buhay ilang buwan pa lang ang nakararaan dahil sa isang car accident.

I-PHONE GAME

Nagdi-develop ako ngayon para sa isang US-based company ng mga illustrations ng games para sa i-phone. Medyo mahirap din siyang gawin dahil kailangang maging visually-appealing sa maliit na screen. Ang tanong ngayon e kung dapat ba akong bumili ng i-phone para makita ko ang pinaggagawa ko. Ang mahal naman kasi, magdadagdag ka na lang ng konti, makakabili ka na ng magandang laptop.

Hoy, Apple! Sana naman e presyong mansanas na lang 'yang cellphone niyo!

Dapat ko na bang palitan itong 51-10 ko? Uso pa ba ito?

ILOG

Noon ko pa gustong gawan ng kuwento o kaya ay video documentary ang ilog na ito. Ito ang Ilog San Juan, karugtong ng Ilog Pasig, mas madumi at mas maitim ang tubig dito. Kung mahuhulog ka dito, malamang ay hindi ka mamatay sa lunod kundi sa baho.

Ganun pa man ay marami pang ring tumatawid dito sakay ang bangkang de-hila. P2 lang ang bayad. Shortcut ito galing Sta. Mesa papuntang Sta. Ana. kaya lahat ng empleyado na gustong makarating sa Makati ng mabilis ay dito dumadaan.

Binilugan ko ang bangkang tumatawid dito. Ito lang ang pinagkakakitaan ng bangkero na nakatira rin sa tabing-ilog. Ang nasa gilid ay ang tulay na ginagawa. Ang problema dito, kapag nagawa na ang tulay, wala nang pagkakakitaan ang bangkero.

At kapag nangyari ito, maghahanap na ang bangkero ng ibang 'pantawid-gutom'. Wish ko lang, huwag siyang maging snatcher o holdaper.

*****
At dahil diyan, ito ang theme song ko para sa inyo...

STYLE VS. FLEXIBILITY

"Over the last couple of years having a style has become less important. Being effective, versatile and creative have become the main trends in the design business."

Nando Costa
Brazilian Graphic Designer/ Illustrator


Magandang palaisipan itong sinabi ni Nando Costa kung ikaw ay nasa advertising o kaya ay nasa conceptual art fields. Aplikable kaya ito sa komiks?

Kung ikaw ay seryosong illustrator sa komiks, ano ang mainam na gawin, ang maging flexible o mag-stick sa sariling style?

Palaisipan...

ISANG PAGTINGIN SA THAI KOMIKS

Ilang beses na akong nakakita ng komiks galing Japan, HongKong at Korea, pero ang komiks na galing Thailand ay wala pa akong ideya kung ano ang hitsura. Kaya nang mapunta ako sa Bangkok, isa sa naging target ko ay mapunta sa mga bookstores nila kung saan makakakita ako nito.

PUBLICATIONS

Bago tayo pumunta sa komiks ay hayaan niyo munang ipakita ko sa inyo ang ilan nilang publications na nakita ko. Sa dalawang bookstores na napasok ko, kasama na ang 7-11, mayroon silang hiwalay na rack para sa mga magazines, komiks at newspapers. Ang isa sa natuklasan ko, lalo na sa 7-11, wala akong nakitang reading material na galing sa ibang bansa. Although may nakita ako na Thai version ng Maxim at FHM. Dalawang broadsheet lang ang nakita kong nakasulat sa English, lahat ay nasa Thai language na.

(Hindi kasinlaswa ang loob ng Maxim gaya ng inaasahan ko. Medyo conservative ang mga pictures sa loob, at kaunti lamang ang mga 'sex stuff/articles'. Mas marami pang showbiz stories, events at happenings.)

Marami akong nakitang showbiz magazine sa kanila, sa tingin ko ay mas marami pa kesa sa titles ng mga showbiz magazines dito sa atin.

Sangkatutak din ang kanilang mga libro, kasama na ang mga translations ng mga American books—Harry Potter, The Secret, etc. Marami silang titles ng mga romance novels, horror, fantasy, art books, at iba pa. Pero sa nakita ko, parang mas marami pa rin ang publications natin dito sa Pilipinas sa kabuuan. Isa sa teorya ko ay dahil siguro sa language barrier. Kaya nating mag-print ng dalawang version—Filipino at English—at I-market natin ito sa ibang bansa. Samantalang ang Thai publication ay doon lang umiikot sa kanilang bansa dahil sila lang ang nakakaintindi kaya limitado lamang ang kopya ng mga ito.

(Kaunti ang librong published sa English. Karamihan sa mga librong ito ay para lang talaga sa mga foreigners at turistang interesado sa kultura at bansa nila.)

(Tuwang-tuwa ako nang makita ko ang magasin na ito. Dahil naka-selyado, binuksan ko ito noong nasa hotel na ako, napakamot na lang ako sa ulo nang malaman ko na nakasulat pala ito sa Thai, wala tuloy akong maintindihan kahit isang article.)

(Magasin tungkol sa Muay Thai. Napaka-popular nito sa kanila ilang artista sa magasin at telebisyon ang nakita kong pinu-promote ito.)

KOMIKS

Dito sa Pilipinas, matagal ko nang napapansin, may division ang komiks natin. Nahahati ito sa tinatawag na ‘bangketa’ komiks at ‘bookstore’ komiks. Ang una ay lagi nang ikinakabit sa ‘masang’ mambabasa samantalang ang ikalawa naman ay sa mga ‘collectors’ at medyo nakaaangat sa buhay.

Sa Thailand, wala akong kinakitaan ng ganito. Nabili ko ang mga komiks sa 7-11 at sa mga bookstores, may nakita kasi akong mga newsstands sa bangketa pero wala naman akong nakitang komiks.

Lahat ng komiks nila ay nakasulat sa kanilang lengguwahe. Ultimo editorial box ay wala kang maiintindihan.

Ang pinakamurang komiks na nakita ko ay nagkakahalaga ng 5 baht (kung iku-convert natin ito sa peso, mga P6 lang ito dahil 1.26 baht lang ang halaga ng piso, kaunti lang ang diperensya).

Ang sukat nito ay katulad ng mga pocket komiks natin noon sa Atlas (Action, Ninja, etc.), 50 pages, newsprint at black and white lang ang loob.

Ang sumunod na nakita ko ay 15 baht, ganoon din ang sukat, ngunit mayroong 250+ pages, black and white.

Mayroon ding 15 baht 115 pages pero colored ang kalahati, newsprint din na mas maputi.

Mayroon ding 45-150 baht ngunit mas makakapal na ito at colored. Marami rin silang reprint ng komiks galing sa ibang bansa, halos lahat ay galing sa Japan at Hongkong na translated na sa Thai. Wala akong nakita ni isang American o Europian comics na naka-translate sa language nila. At ang nakakagulat, nang mapunta ako sa isang bookstore, nakita ko ang mga American comics na nakasilid sa isang nakabukas na kahon (hindi naka-display sa rack) at nakalagay lang ito sa isang tabi. Mayroong nabuong teorya sa utak ko nang matuklasan ko ang tagpong ito, idi-discuss ko ito habang lumalaon ang article na ito.

(Karamihang nakita kong reprint Hongkong komiks ay mula sa Tony Wong Productions. Ito rin ang publisher ng mga magagaling na Hongkong comics artists na sina Ma Wing Shing at Kho Fuk Long.)

(Malakas ang impluwensya ng Japanese manga at anime sa kanilang youth culture. Hindi na nakapagtataka ito.)

(Makikita sa mga murang komiks nila (pati sa mga showbiz at iba pang magasin) ang mga patalastas na ito tungkol sa sex--phone sex at dating.)

(Kahit sa mga pambatang komiks tulad nito...)

(...ay may mga ganoon ding patalastas. Ang litrato ng mga babaeng nakahubad ay pinalitan ng litrato ng mga cute na baby na naghahalikan o kaya ay litrato ng mga cute na pusa at aso.)

FORM AND PRESENTATION

Sa cover pa lang, nalaman ko na ang Thai komiks ay malaki ang pagkakahawig sa Filipino komiks (sa tradisyunal nating paraan at hindi tulad ng mga independent komiks natin ngayon).

Lahat ng kuwentong nakita ko ay short stories na may minimum na 15 pages hanggang 30 pages. Mas mahaba kesa sa atin na mayroon lamang 4-5 pages ang isang kuwento.

Kung inyong natatandaan ang ‘transitions’ sa komiks na sinasabi ni Scott McCloud, ang Thai komiks ay katulad din natin na ang ginagamit ay’subject-to-subject’, ‘scene-to-scene’ at ‘aspect-to-aspect’ transitions.

Mahaba sila gumamit ng captions at dialogues, katulad ng mga komiks natin noong 50’s t 60’s.

Sa illustrations, masasabi ko na hindi papantay sa husay ng mga Filipino ang kanilang mga artists pagdating sa rendering, human figure at layouting. Well, nakita ko kasi ang karamihan ng komiks nila at wala ni isa man akong nakita na nasa level ng ating mga matitinik na illustrators—datihan man o baguhan.


HULING PAGTINGIN

Gaya ng nabanggit ko, ang karamihang nakita kong reprint ng komiks sa Thailand ay galing sa Japan at Hongkong. Hindi nakapagtatakang mayroon silang mga illustrators na kakikitaan ng mga impluwensyang ito.

Ang nakita kong mga American comics na nakalagay sa kahon ay patunay lamang na ang lengguwahe ay isang malaking bagay sa kanila. Karamihan ng Thai people ay hindi marunong magbasa ng ‘alphabet’ natin.

Malaking aspeto ang kultura at lengguwahe ng isang bansa tungo sa kanilang mga babasahin. Sa paningin natin, lalo na ng isang comics creator na gaya ko, na gumagawa sa American comics, at sanay makakita ng mga Europian at American comics, ang Thai komiks ay isang lumang tradisyon ng isang lumang anyo ng komiks.

Ngunit sa point of view ng isang Thai na ipinanganak, nagkaisip at lumaki sa Thailand, ang kanilang komiks ay angkop na angkop sa kanilang panlasa. Hindi natin ito mahuhusgahan sa standard natin bilang isang ‘international’ reader.

Sa bansang tulad ng Pilipinas na malaki ang papel ng mga Western countries sa ating kultura at ekonomiya, handa tayong sumuong sa mga ‘international standards’. Hindi nakapagtatakang nang bumagsak ang ilang American banks kamakailan, isa tayo sa parang naputulan ng paa.

GUHIT PINOY SA KOMIKON, AT IBA PANG KOMIKS

Magkakaroon ng table ang Guhit Pinoy sa 4th Komikon sa gaganapin ulit sa UP Bahay ng Alumni. Ito ang magiging exhibit area ng mga Pinoy illustrators galing sa iba't ibang chapters--Dubai, Jeddah, China, Riyadh, US, Bacolod at Manila.

Para po sa inyong kaalaman, ang Guhit Pinoy ay samahan ng mga Filipino Illustrators na nagsimulang buuin sa Middle East hanggang sa dumami na ang miyembro nito sa iba't ibang bansa. Ang mga members nito, kabilang na ang inyong lingkod, ay nagmula sa komiks, advertising, animation, at design/illustration related jobs.

Ngayon lang ang unang pagkakataon na magsasama-sama kami sa isang exhibit at dito na gaganapin sa Pilipinas.

*****
Nakakadalawang issue na ako ng 'The Pen', isang independent comics na sa UK iri-release. Para na akong makina dahil nagugulat na lang ako ang dami-dami ko na palang natapos. Hindi ko alam kung magiging available ito dito sa Pilipinas dahil hindi pa rin naman nairi-release ang first issue.

*****

Mababasa na ninyo ang 1st issue ng 'The Overground' na ginawa ko 2 months ago sa Wowio.com. Narito ang link.

*****

Dahil sa mga sunod-sunod na commitments at projects ay hindi ko maibigay ng 100% ang panahon ko para matutukan ang isang project, lalo na ang komiks (na kailangan pagbuhusan ng mahabang panahon). Ilang beses nang sumagi sa isip ko na magtayo ng studio o kaya ay kumuha ng 'mga' assistants. Siguro kapag naramdaman kong kailangang-kailangan ko na talaga, sa ngayon ay nakakatulog pa naman ako at nakakapasyal pa.

*****

Nakatapos na rin ako ng isang issue sa isang independent comics na tribute sa influential 20th century cartoonist na Winsor McCay. Si McCay ang creator ng 'Little Nemo' kung saan ito ang ginagawa ko na pinamagatang 'Nightmare in Slumberland'.

Narito ang sample page:
Medyo nakaka-offend (pero sa akin ay nakakatawa) ang kuwentong ito dahil isa sa mga characters ay si Jesus Christ na isang bounty hunter at kaibigan ni Dracula. Narito ang character design ko ni Christ, nasa isip ko ay ang 60s hippie look.

Kung bakit ganito ka-'baliw' ang kuwentong ito ay dahil nga tribute kay McCay. Isa siya sa impluwensya ng mga kilalang comics creators gaya nina Art Speigelman, Robert Crumb, Alan Moore, Chris Ware at Moebius.

Well, huwag ninyo akong ipapako sa krus, dahil may eksena dito, nag-suggest ako sa writer na gawing naka-'dirty finger' si...alam niyo na. Tuwang-tuwa naman ang writer.

THAILAND ADVENTURE

Pagbaba pa lang ng airport sa Bangkok ay na-weirduhan na ako sa sitwasyon. Makikita mo kasi ang mga Thai people na kamukha mo pero iba ang salita, tapos hirap silang mag-English, kung meron man ay hindi kayo magkakaintindihan dahil sa tono ng salita nila. Pakiramdam ko ay nasa ibang dimension ako.

Unang napansin ko ay ang mga kalsada nila, maluluwag at sistematiko, although meron daw trapik pero hindi ko naranasan. Ikalawa ay ang pagiging honest ng mga tao, nakailang beses akong sumakay ng taksi at, kung ang metro ko ay pumatak ng 43 Baht (pera nila), at nagbigay ako ng 45, talagang isusukli nila ang 2.

At ang higit sa lahat na natutunan ko ay ang kultura na buhay na buhay pa rin sa kanila. Sa panahon ngayon ng internet at cable, karamihan ng bansa sa buong mundo ay nagiging 'Westernize', ang Thailand ay nananatili sa kulturang kinagisnan kahit pa nga pinapasukan pa sila ng mga MTV, McDonald's, at Hollywood films. Naisip ko, sa Pilipinas, kapag pinasukan na tayo ng ibang kultura (lalo na Western), wala tayong pakialam kahit mabura pa ang sariling atin sa ating buhay. Ang Thailand ang isang magandang halimbawa ng modernisasyon tungo sa papaunlad na bansa na hindi nagsa-suffer ang sariling identity.

Mas magandang ang mga larawan ko ang magsalita kung ano ang naging karanasan ko:

Sa airport pa lang ay sasalubong na sa iyo ang 'demon gate-guardian', isang karakter sa kanilang relihiyon at kultura.

Isa sa pinakamadaling daan sa pag=travel around the city ay sa pamamagitan ng BTS (ang katumbas sa atin ay MRT).

Mayroon din silang mga tinda sa kalye--barbecue, fishball, ice drop at itlog ng pugo (na pinirito).

Mayroon silang lugar na tinatawag sa Chatuchak, weekend market ito kung saan parang halos isang buong baryo ang tindahan ng kung anu-ano--mula damit, ulam, libro, appliances, at kung anu-ano pa ang mabibili sa napakamurang halaga. At puwede pang makipagtawaran sa mga tindera. Mayroon din silang tinatawag na Night Market kung saan hanggang magdamagan din ang tindahan. Mayroon ding lugar na tinatawag na Si Lom, kung nagkalat rin ang mga paninda, mga night clubs area ng mga gays--sinasabing sikat daw ito sa gay community sa buong mundo, at night clubs na nakabukas ang mga pinto at kitang-kita mo ang sangkatutak na mga dancers na naka-bikini. May mga manghihila sa iyo para panoorin ang 'pussy pingpong', hindi ko alam kung ano ito, pero ang sabi ay pingpong ball daw ito na ipapasok sa 'kuwan' ng babae.

May mga restaurant na ang unang ihahain sa iyo ay mga dahon-dahon na hilaw. Hindi ko alam kung para saan ito, nalaman ko na pinapapak pala ito habang kumakain ka o kaya ay bago i-serve ang inoorder mo. Sa napasukan kong resto, ang palabas sa tv ay Muay Thai (Thai Kickboxing), sobra ang suporta nila sa martial arts nilang ito, maraming mahilig sa kanila. Nagtataka ako, bakit iyong Arnis natin dito sa Pilipinas, kakaunti ang nagkakainteres.

May election ng pagka-Governor sa Bangkok, isa lamang ito sa mga kandidating nakita ko sa kalye. Right-hand drive nga pala ang mga sasakyan sa kanila. Kaya noong una ay nalilito ako kung paano ako tatawid sa kalsada dahil nakakapanibago na other side ang titingnan mo.

Ang Grand Palace ang isa sa pinaka-sacred place ng Buddhism. Dito matatagpuan ang Emerald Buddha, Reclining Buddha (sa sobrang laki ay nai-imagine ko na kasinlaki ito ni Voltes V kapag nakatayo), at kamangha-manghang architecture ng Thailand temples. Sobrang detalye ng mga bawat sulok ng mga building, hindi ko ma-imagine kung ilang taon tinapos ang mala-pantasyang lugar na ito sa laki at lawak ng lupang sinakop.

Bawal pumasok ang naka-shorts at sleeveless, pero may pinapahiram naman silang pantalon at sarong kung sakali mang may visitors na hindi alam ang patakarang ito. Ang templo ng Emerald Buddha ang pinaka-banal sa lugar na ito dahil bawal kunan ng camera ang alinman sa mga relics at designs dito, dito rin matatagpuan ang mga sangkatutak na gold sa altar.

Hindi ko pinalampas ang pagkakataon na magpalitrato katabi ang isang Thai monk. Hindi ako religious person pero naniniwala ako na ang artist ay 'spiritual' by nature. Ang pagkakaroon ng 'spirit' ay mahalagang sangkap ng buhay na ito ano mang paniniwala at pilosopiya mayroon ka. Bumili ako ng Buddhist beads bilang souvenir.

Nang makita ko ang backpack na ito ay hindi ko na kaagad pinakawalan. sa presyong 500 baht ay natawaran ko ito ng 400. Hindi ba halatang mahilig ako sa komiks?

Isa sa pinakaimportanteng ginagawa ko sa ibang lugar na pinupuntahan ko ay ang alamin ang kanilang publication. Bumili ako ng sangkatutak na magasin, dyaryo, libro at komiks (kahit hindi ko naiintindihan ang sulat). Gusto kong gawan ng separate na review ito, lalo na sa kanilang komiks.