BOOKFAIR APPEARANCE

Huwebes ng gabi. 6-8 pm.

Book Launching at Signing ng TOPAK Humor Magazine sa Activity Center area.

Linggo.
2-3pm
Ang Bagong Panitikan panel discussion

Panelists:
Winton Lou Ynion (Filipino literature in the vernacular)
Carla M. Pacis (Filipino young adult fiction)
Eugene Evasco (Filipino children's literature)
Randy Valiente (Philippine Komiks)
Maia Jose (Filipino romance novel)
Glady Gimena (Pop Literature)

4-5pm
On-the-spot Caricature (free)
PsiCom Booth

Ngayon na lang ulit ako magdu-drawing in public. Kasama ko ang ilang artists ng TOPAK Magazine.

BALITANG KOMIKS

Ito pa rin ang pangunahing problema hindi lang ng publishing industry kundi ng buong Pilipinas. Basahin itong artikulo na isinulat ni Juan Miguel Luz na pinamagatang 'A Nation of Non-Readers'....

'...the problem of nonreading lies at the heart of why the Philippines is so uncompetitive in the world economy and why so many of our people continue to live in poverty or barely escape it.'

Basahin ang buong artikulo dito.

*****

Ano itong nasasagap ng aking bubwit na meron daw 'paksyon' na nagaganap ngayon dahil dito sa paglalabas ng komiks ni Direk Caparas. Paksyon hindi ng mga beterano laban sa mga bata kundi....mga beterano laban sa mga beterano?

Oh! Interesting.

Ang balita e may isa ring maglalabas ng komiks (hindi ito Mango ha) at nakuha nila ang ilan ding magagaling na beterano na hindi gumagawa dito sa CJC-Sterling. Hmmm...masaya 'yan. At least dumadami ang komiks na lumalabas.

*****

At natunugan din ng aking bubwit na sasamantalahin din ito ng ilang underground publishers para mag-publish ng 'bold komiks'. Kaya huwag na kayong magulat na sa mga ilang buwan ay bigla na lang maglabasan ulit ang mga triple x komiks sa bangketa.

Wow! Ang saya. Parang gusto kong mag-drawing diyan. Walang biro.

*****

Hindi natuloy ang 2nd Sesyon ng Komiks Kongress sa Miyerkules dahil nag-imbita pala ang presidente ng PUP na si Dr. Dante Guevarra sa mga members ng Komiks Kongress na magkaroon ng 'komiks event' sa Martes (bukas na pala). Hindi malaman ng mga organizers kung paano pagkakasyahin ang oras kaya inuna na lang muna itong event sa PUP.

Well...

CHINESE PAINTING

Nitong mga nakaraang buwan ay nahihilig akong tumingin ng mga Chinese paintings. Nagpunta pa ako sa China Town (Ongpin) para lang maghanap ng teacher na magtuturo sa akin ng traditional style. Pero wala akong nakita. Sa mga libro na lang tuloy ako umaasa ngayon.

Gusto ko ang estilo ng Chinese dahil ibang-iba ito sa kinasanayan ko na (Western influence). Kailangan ko munang kalimutan kung anuman ang naging orientation ko noon sa art para ma-absorb ko ng husto ang Chinese style.

Unang-una, nalaman ko na hindi uso sa kanila ang mga terms tulad ng painter at illustrator. Sa kanila, ang painter, illustrator at calligrapher ay iisa. Ikalawa, may pagkakaiba ng paghawak ng brush ang mga Westerner sa Chinese.




Mas may feeling ang brush stroke ng Chinese painting. Isa ito sa inabsorb ng Impressionist movement noong 19th century sa West kaya nag-iba ang direction ng art sa Western world.

Bibigyan ko kayo ng halimbawa: Ang paggamit ng West sa ‘thick and thin lines’ ay isang technical issue. Samantalang sa Chinese, expression ito ng kaluluwa ng artist. Makikita natin ito sa calligraphy nila.

Ang isa rin sa gusto ko ay ang mystery sa mga blank spaces ng kanilang artworks. Napaka-organic nito kung titingnan. Walang technical issue dito ng perspective. Parang lahat ng element ay buhay at gumagalaw.

Una akong naka-appreciate ng Chinese art (illustration sa mata ng West) noong 1989 nang makabili ako ng isang libro na may pamagat na ‘Fifteen Strings of Cash’. Illustrated book ito, lahat ng pages ay may full illustration at may kaunting text lang sa ilalim. Ang artist nito ay si Wang Hongli. Habang tinitingnan ko ang gawa niya, naiisip ko ang gawa ni Alex Raymond sa Flash Gordon at mga early works ni Francisco Coching. Very organic, maganda ang composition, at fluid ang galaw ng mga tao.




Isa rin sa naging realization ko sa gawa ni Wang Hongli ay ang kanyang mga lines. Itinuturo kasi sa amin noon ni Hal Santiago ang ‘pagpapakinis ng linya’. Very Western ang pananaw na ito, makikita natin ito sa mga komiks ngayon, lahat ng linya ay makikinis (kumbaga sa computer program ay ginamitan ng vector lines ng Adobe Illustrator). Kay Wang Hongli, makikita mo ang roughness, ang buka ng Chinese brush na ginagamit niya. In short, matapang siya sa kanyang mga lines.

Hindi ko na matandaan ang pangalan ng Chinese digital painter na ito na napuntahan ko ang website months ago, sinave ko lahat ng gawa niya sa cd. Modern ang tools na kanyang gamit pero traditional ang approach. Isa ito sa mga example ng pagsasama ng traditional at modern. Hindi natin kailangan kalimutan ang nakaraan at palaging nakatutok lang tayo sa hinaharap. Kailangan lumilingon din tayo madalas.





Sa isang serious artist, hindi lang din dapat maging technical tayo masyado. Kailangan din nating maging organic pati sa ating mga pananaw. Sabi ni Bill Sienkiewicz sa isa sa kanyang mga interviews tungkol sa development ng artist: ‘Study it. Copy it. Learn from it. Take what works and channel it through your own experience and abilities. Then: Let it go. Forget it, but know it as a part of yourself. It’s a Zen thing.’

Nagkalat ngayon ang mga workshops pagdating sa art. Pati na sa komiks. Kabi-kabila ang seminars na nagtuturo ng layouting, visual storytelling, rendering, perspective, etc. etc. Lahat ito ay technical issues ng art. Kailangan natin ito kapag nagsisimula pa lang tayo. Pero magandang dumating sa puntong nagiging organic na lahat ito. Nagiging natural flow na ito ng ating sistema as an artist.

Nang sabihin ko kamakailan na mas kailangan natin ngayon ng ‘movement’ kesa ng ‘industry’ ng komiks, walang nag-react. Nakikiramdam ang lahat.

Ang industry ay business. Ang movement ay tao.

Ang kailangan natin ngayon ay mga tao sa komiks na malawak ang pananaw at higit sa lahat ay may vision para sa Philippine Komiks. Ito ang magandang future ng komiks industry. Kapag naka-create, naka-develop at nakatagpo tayo ng mga taong ganito, wala nang puwang ang pagbagsak nito.

Sa America, ang unang naaapektuhan ng pagbagsak ng industry ay ang Marvel at DC. Pero ang mga tulad nina Art Speigelman, Robert Crumb, Scott McCloud, Marjane Satrapi, Harvey Pekar, wala silang pakialam sa pagbagsak na ito ng industry. Sila ang movement ng American comics. Kailanman ay hindi sila mamamatay.

2ND KOMIKS KONGRESS MOVED!!! (again??!!)

September 11, 2007.

Same time. Same venue.
For details, pls. email komikskongressphil(at)yahoo(dot)com(dot)ph

TOPAK Humor Magazine Book Launching and Signing

Samahan ang mga TOPAK gang sa pagbubukas ng bagong humor magazine sa Bookfair, World Trade Center; August 30, 2007, 6-8 pm.

Hindi ko alam kung sino ang mga makakarating pero narito ang listahan ng mga contributors ng TOPAK.

Lyndon Gregorio
Ariel Atienza
Julius Villanueva
Jomike Tejido
Jonas Diego
Jerald Dorado
Stanley Chi
Jac Ting Lim
Bok Hong
Luwi Netro
Lyra Garcellano
Lico Reloj
Elbert Or
Ron Tan
Allen Geneta
Dominic Agsaway
Andrew Villar
Randy Valiente
Mark See
Gerry Alanguilan
Dyords Javier
Reggie Manlungat
Amos Villar
Ralf

ANG BAGONG PANITIKAN

Ang lahat ay iniimbitahan sa gaganaping panel discussion na pinamagatang 'Ang Bagong Panitikan' sa Manila Int. Bookfair, September 2, 2007 (Sunday)2:15-3:15 pm, Function Room B.

Ang mga inimbitahang panelists:

Vince Groyon (for flash fiction)
Eugene Evasco (for young adult fiction)
Angelo Suarez (for performance poetry)
Tara FT Sering (for chick lit)
Michael Andrade (for tulansangan)
Randy Valiente (for Phil. komiks)

Kita-kita tayo sa Bookfair!

KONGGRESO NG KOMIKS: Ikalawang Sesyon

Petsa: Agosto 29, 2007, Miyerkules
Oras: 9:00 ng umaga
Lugar: NCCA Bldg., Intramuros, Manila

Telepono: 736-2525 loc. 103
Email: komikskongressphil(at)yahoo(dot)com(dot)ph

Makinig sa balitang CJC Komiks sa Pilipinas tuwing Linggo, DZRB 738 AM Band, 12:15 nn-1pm

MGA BAGONG PANANAW SA INDUSTRIYA

Humihingi po ako ng paumanhin sa mga beteranong inaakala nilang inaalisan ko sila ng karapatan na gumawa ng komiks sa kasalukuyang panahon. Kailanman ay hindi ko ipinagdamot na gumawa ang sinuman. Sa simula’t simula pa, nagkaroon na ako ng debosyon sa blog na ito na tatalakayin ko ang lahat ng dapat talakayin sa industriya ng komiks na hindi tinatalakay noon sa alinmang publications.

Napakalaking tulong ng blog para mailabas ang saloobin ng bawat isa. Hindi ko naramdaman ang ganitong kalayaan ng pagpapahayag ng sariling saloobin noong gumagawa pa ako sa GASI at Atlas. Ang blog na ito ang naging confession booth ko, kumbaga sa simbahan.

Hindi ako naniniwala na naluluma ang utak ng tao. Kailangan lang dito ay upgrading, parang computer. Isa sa natutunan ko sa buhay na ito ay ang mag-aral, mag-aral, mag-aral. Walang katapusan ang pag-aaral, dahil ang impormasyon ay hindi rin nauubos.

Hindi ko tinutuligsa ang CJC Komiks,sa katunayan, sa lahat ng blog yata dito sa internet tungkol sa komiks, ako lang ang nagtanggol dito noong ang halos lahat ay magtulong-tulong para tuligsain ang CJC-Sterling tandem.

Gusto kong ilagay sa tamang perspektiba ang lahat. Mali rin ako madalas sa aking mga pananaw ngunit binibigyan ko ng option ang lahat para mag-isip.

Gusto kong makatulong ng malaki sa ilalabas na komiks. Ang mga puntos na ibinigay ko sa nakaraan kong post ay base sa aking opinyon. Maaring mali ako, maaring tama. Ang readers ang makapagsasabi kung alin sa dalawa.

Gusto kong linawin sa lahat na ang pananaw ng mga komiks creators ngayon ay hindi na tulad noong 70s at 80s. Mas agresibo na ngayon ang mga batang manunulat at dibuhista. Marami na silang pagpipilian kung komiks job lang din ang pag-uusapan. Isa lang ang site na ito na madalas mag-post ng komiks job sa abroad. At isa din lang ang agent na ito na naghahanap ng mga talents para makagawa sa komiks sa ibang bansa. Hindi na problema sa mga bata ngayon na maghanap ng publishers o magagawan ng trabaho, ang poproblemahin na lang nila ay kung makapasa sila sa standard.

Gusto ko lang ipakita ang totoong scenario ngayon, na kahit walang Carlo Caparas o Sterling, kayang makagawa ng komiks ang mga batang creators ngayon. At kaya nilang I-market ang kanilang sarili para makagawa sa ibang bansa—sa tulong ng internet at iba pang communication tools.

Tatlong klase ng mga batang komiks creators ang nakikita kong puwedeng gumawa sa CJC-Sterling ngayon.

- Mga impluwensya ng anime, manga at Western superheroes
- Mga batang galing na noon sa GASI at Atlas na gustong gumawa ulit sa komiks
- At mga creators na hindi makagawa sa ibang bansa dahil wala silang agent o hindi pa sila makapasa sa standard ng foreign komiks

Ang mga batang creators na ito ang isasama natin sa mga beterano ng komiks. SA KABUUAN, ITO ANG WORKFORCE NA PANGHAHAWAKAN NGAYON NG CJC-STERLING.

Paano natin ilalapit sa masa ang workforce na ito? Parehong extreme ang dalawang grupo. Isang beterano na may sariling panahon, at isang moderno na mayroon din sariling panahon? Ano ang magiging approach ng kanilang trabaho? Hanggang saan kayang tumanaw sa hinaharap ang mga beterano, at hanggang kailan kayang lumingon sa nakaraan ang mga moderno?

Ang mga tanong na ito ay para sa ating lahat na gumagawa ng komiks. Wala sa akin ang sagot, nasa inyong lahat.

Kung ang mga beterano noon ay handang ipamigay ang kanilang mga original drawings sa publisher, ngayon ay hindi na papayag ang mga moderno. Kung noon ay walang pakialam ang mga beterano sa mga kontrata at copyright issues, ang mga moderno ngayon ay aware na dito. Kung noon ang mga beterano ay kayang gumawa sa mababang rate pero dadaanin sa dami ng trabaho, ang mga moderno ay kayang makipagtigasan na kapag hindi ibinigay ang rate na gusto nila ay hindi na rin sila gagawa at maghahanap sila ng iba na mas malaki ang bayad.

Napakaraming issues. Kaya ba natin itong I-solve?

Kaya kung tutuusin. Walang imposible. Ang kailangan lang natin ay tamang panahon. Gawin nating learning process ang pangyayari mula ngayon.

Kung ako ang tatanungin, hindi na natin kailangan ng industriya ngayon. Ang salitang industriya para sa akin ay trabahador at may-ari. Subject ito for oppression at power-tripping.

Ang kailangan natin ngayon ay ‘movement’. Movement dahil ang kalaban natin ngayon ay ang society. May papel pa ba ang komiks sa society natin?

*****

Naging ugali ko na tuwing madadaan ako sa kahit anong branch ng National Bookstore ay lagi akong tumitingin kung anong mga babasahin ang nasa bestseller list nila.




Halos kalahating taon ko nang nakikita sa listahan ang librong ‘Pera Mo Palaguin Mo’ ni Francisco Colayco. Matagal ding naging number one ito, hanggang ngayon ay hindi ito nawawala sa top ten list. Patunay lamang na financially-aware ang mga Pilipino.

Last year, bago pa man lumabas ang libro, ito ang naisip kong topic ng komiks na pangmasa na makikita ninyo sa nakaraang post ko. Walang magic dito, o premonition. Aware lang ako na maraming Pilipino ang gustong magkapera.

NGAYONG MAY PUBLISHER NA…PAANO NAMAN ANG CONTENT?

Naalala niyo pa ba ito? Mahigit isang taon na ring pinagtalunan ito dito sa aking blog.



Ngayong may publisher na sumulpot na katulad ng dapat kong asahan pagdating sa publishing business, ang pagtatalunan na lang natin ngayon ay ang mismong laman ng komiks.

Hindi ko pa masyadong kabisado ang laman ng komiks na lalabas under Sterling- Caparas, pero nakita ko na ang ilang pages na ginawa ng mga beteranong dibuhista, pati mga script/nobela ng mga writers.

Sa aking nakita, ang mga nobela at short stories (kasama na dito ang presentation) ay naka-pattern sa dating komiks. Puwede kong sabihin na ang pinagkunan talaga nito ay ang 70’s-80’s era ng komiks.

Wala namang problema dito kung tutuusin. Ngunit may mga nasisilip ako na dapat nating pag-aralan sa panahong ito:

1. READERS

- Ako ang klase ng reader na nagbabasa ng komiks noong 70s-80s komiks. Ang mga kasamahan kong nagbabasa ay mas matanda sa akin at mas bata sa akin ng ilang taon lang. So, sa lalabas na komiks, ang pangunahing makaka-relate sa komiks ay ang mga readers na tulad ko ang orientation sa kinagisnang komiks.

- Kung ang mga tulad ko (early 30s pataas) ang makaka-relate sa komiks na lalabas, paano nila ito ii-inject sa akin. Ang mga priorities ko sa panahon ngayon ay ang trabaho, pamilya, at ikabubuhay. Sa madaling salita, mas mature ako ngayon kesa noong nagbabasa ako ng komiks noong 70s-80s.

- Ayon sa statistics, mas mahirap ang buhay ngayon kumpara noong 70s at 80s. Ang mga dating nasa bracket noon ng B and C market (high-middle class and lower), ay nalipat na ngayon sa D at meron pang napunta sa E.

- Kaya, kung ang dating B at C ay napunta na ngayon sa D at E, inaasahan natin na ang mga readers na ito ay ‘medyo nakaaangat’ na ang level of understanding. Kaya pa kaya natin silang aliwin sa mga kuwentong ‘Flor de Luna’ o ‘Flor de Liza’ o mas gusto na nilang manood ng mga Koreanovela tulad ng ‘Full House’ o ‘Foxy Lady’?

- Sa madaling salita, ang mga halimbawang ibinigay ko sa itaas ay para sa mga readers na kasing-panahon ko. Puntahan natin ang readers na ipinanganak ng mid-80s hanggang 90s hanggang sa kasalukuyan. Ito ang mga readers na hindi na naabutan ang kasikatan ng komiks, hindi na ito ang kanilang ‘national book’. Ang naabutan nila ay ang family computer, vcd/dvd, manga/anime/American superheroes, alternative/undergrounds scenes ng music at art, internet, gadgets, sub-cultures at high-end pop culture. Paano natin ii-inject sa kanila ang komiks na ang presentation ay 70s-80s komiks?

- Kung ipinalabas kaya ang Transformers sa 80s format nito, tatangkilikin pa kaya ito ng mga audience ngayon? Kailan dapat ipasok ang pagri-reminisce at ang radikal presentation na hinahanap ngayon?

- Paano natin ipagkakasundo ang B,C, D at E market noong 70s-80s sa B,C, D at E market ngayon? Iyan ang mga palaisipang dapat maglaro sa isip natin ngayon.

2. CREATORS

- Karamihan ng writers at artists na hawak ngayon ng Sterling-Caparas ay mga beterano. Totoo, magagaling na sila. Kaya na nilang magsulat at mag-drawing kahit nakapikit ang mata. Kabisadong-kabisado na nila ang craft nila. Ang tanong: Kabisado pa ba nila ang readers/audience ngayon?

- Puwede ba nating sabihin na dapat readers ang mag-adjust sa kanilang presentation o sila ang dapat mag-adjust sa mga readers ngayon?

- Nasa panahon na tayo ng ‘globalized culture’. Malaya nang nakakapasok ngayon sa utak ng marami ang impormasyon galing sa iba’t ibang sources sa buong mundo (tv, movie, internet, magazine, etc), so ang ini-expect ng readers/audience ngayon ay hindi na katulad ng mga naunang creators. Alam na nila kung paano mag-differentiate ng ‘old school’ sa ‘new school’. Aware na sila kung ano ang itinuturing nilang ‘classic’.

- In short, alam na nila kung ano ang ‘classic na totoo’ at ang ‘naging classic dahil hindi marunong sumabay sa panahon’. Alam na nila ngayon ang ‘valued item’ sa hindi gaanong pinahahalagahan.


Ilan lamang ito sa mga dapat nating pag-aralan sa panahon ngayon. Sabi ko nga, ang problema ng komiks ngayon ay napakalaki, makikita natin ang mga details na ito kapag titingnan natin ito ng microscopic at macroscopic.

Malaki ang tsansa ng Sterling-Direk Caparas komiks pagdating sa marketing at distribution. In fact, ito ngayon ang nakikita kong pinaka-the best na marketing strategy ng komiks. Hindi na ako aangal dito. Ito ang matagal ko nang isinisigaw sa blog na ito. Ibalik ang komiks sa lipunang Pilipino! Komiks na available sa lahat ng klase ng readers! Affordable at hindi mahirap hanapin.

Ang malaking tanong na lang sa akin ngayon: Kaya pa bang makipagsabayan ng komiks na ito, in terms of content, sa iba pang klase ng media at entertainment ngayon?

Masasagot natin iyan, makalipas ang ilang buwan kapag lumabas na ang komiks na ito. Sa ngayon, maghihintay muna tayo. At patuloy na mag-aaral kung paano natin iaangat ang industriyang ito—artistically at commercially.

MAHALAGANG MENSAHE MULA SA STERLING

Maraming Salamat po sa inyong mga comments!

At ang mga dagdag na mga sagot sa inyong mga tanong :

1. Yes, ang dedikasyon sa pagtaas ng Pilipino Komiks ay hindi titigil sa P10 Komiks, pero ang layunin namin ay mapalapit ang mga gawa ng mga Dibuhista at Manunulat (Indie man o Tradisyonal, Bata man o Beterano) sa lahat ng Pilipino. Pag-gawa po naman ng "high end" na nobela, high end po ang gusto po namin na Dibuhista at Manunulat, Pati na ang Printing at Papel mataas ang quality, NGUNI'T AFFORDABLE SA LAHAT. Magagawa po namin yan sa tulong ng mga bago at proresibong Indie Komiks Illustrators and Writers at ang lakas ng aming manufacturing plant and nationwide distribution.

2. Nag-email po ako kanina lang sa tanong ng pag-aari ng orihinal na Dibuho. Ang sagot ko po sa nagtanong ay ang huling pag-aari ng orihinal na Dibuho ay sa Dibuhista at hindi Publisher. Ang Publisher ay hahawakan lang ang mga orihinal na Dibuho habang tumatakbo paang nobela o istorya. pagkatapos ay meron turn over process at meron parang kasulatan ang Debuhista at ang Publisher na ang may hawak ng mga Dibuho ay aalagaan ito at di-gagamitan sa pamaraan na detrimental sa Dibuho o makakasira sa imahe sa publiko. Inaayos ko pa po ang detalye na ito nguni't yan po in a nut shell ang magiging polisiya.

Ako po ay di galing sa Publishing Business at sa tingin ko marami pang dapat maintindihan sa Industriya. Sa tulong ninyo po ay baka maayos po natin ang Industriya na lahat ng kasapi nito ay walang ma-aapi.

Maraming Salamat po muli at BUHAYIN ANG KOMIKS!

Martin S. Cadlum
Vice-President
Sterling Paper Products Enterprises Inc.

SULAT GALING SA STERLING

Magandang Umaga Randy,

Kami ay nagpapasalamat sa inyong lahat sa industriya ng komiks sa inyong interest at mainit na pagtangap sa amin. Alam ko po na marimi na ang nasabi bago pa man lumabas ang unang kopya ng bagong pagsibol ng Pilipino Komiks nguni't kami po ay narito para maging kasapi sa pagbubukas ng bagong pahina ng komiks.

Kami po din ay nagpapasalamat kay Ms. Guia Yonzon at ang kanyang organisasyon sa pagtulong sa bagong yugtong ito.

Gusto po lang namin sabihin sa forum na ito ang apat layunin namin sa pagpasok sa komiks:

1. Makapagbigay ng mura nguni't dekalidad na komiks sa aming merkado na ang Pilipino Masa. Dahil diyan, napasyahan po namin na P 10 lang ang Komiks.

2. Bigyan ng bagong panimula ang mga dating bigatin ng Pilipino Komiks Industry sa larangan ng panunulat at dibuho.

3. Bigyan ng oportunidad and mga baguhang manunulat at debuhistang Pilipino ng isang alternatibong venue para sa kanilang mga istorya at dibuho. Kami ngayon ay bukas ang pinto para sa lahat ng mga kasapi na industriyang ito, baguhan man or batikan. Alam ko po ang rate ang laging hadlang sa pagpasok ng Indie Komiks Illustrators and Artist sa segmentong ito nguni't dapat natin pag-usapan dahil napakalaking oportunidad ang maibibigay ng mga bagong Komiks sa masa kung mababasa nila ito sa halagang abo't kaya. Let's talk and work it out, walang hindi maaayos pag pinag-uusapan. Ang email address ko po ay martincadlum(at)yahoo(dot)com. , sasagutin ko po ang lahat ng inquiries po sa email address na ito.

4. Ang Komiks ay para sa lahat, at kami sa Sterling at mga dealers namim nationwide ay sisiguraduhin na sa bawa't kanto ng Luzon, Visayas at Mindanao babalik muli ang Komiks.

Mabuhay po ang Bagong Yugto ng Pilipino Komiks!


Martin S. Cadlum
Vice-President
Sterling Publishing

ANO PA BANG SASABIHIN KO?

Napaka-kontrobersyal ng nangyayari ngayon sa mga gumagawa ng komiks. As usual, kapag ganitong may mainit na diskusyon e bigla na lang dumadami ang load ang aking mga detractors. Hindi lang sila sa email nag-a-appear, pati sa text.

Mabuti pa e pagsasagutin natin itong mga damuhong ito para sumemplang na naman.

Unang tanong: Ano ang reaksyon mo sa awayang Caparas-Mango-Sterling?

Aba! Bahala sila sa buhay nila! Ako ba ang gumawa ng problema nila? I-solb nila ang mga dapat I-solb. Kesehodang maglabas sila ng komiks sabay-sabay. Keber! Kesehoda ring magsara sila pare-pareho. Keber din! At kesehodang ipagsigawan nila na sila ang mga sugo ni Panginoong Ley-Ar para buhayin ang komiks. Keber ulit!

Ikalawang tanong: Sipsip ka daw kay Caparas, halata sa mga posts mo?

Baka higop ang ibig mong sabihin. Kung susundan niyo kasi ang mga pangyayari, maiintindihan niyo ako. Bago ako mag-react dito sa blog ko ng mga eklavu-eklavu ng Caparas-Mango-Sterling controversy, napuno muna ang world wide web ng mga ‘nega’ tungkol sa paglalabas ni Caparas ng komiks. Nagkalat sa mga blogs, forums, pati sa Deviant Art. Kawawa naman ‘yung tao, wala siyang blog, hindi siya makakasagot sa mga akusasyon ng mga hurado. Kaya enter ako sa eksena.

Ang kasalanang nakikita ng iba na ginawa ni Caparas (although hindi kasalanan para sa akin…) ay ang ipangalandakan niya sa buong Philippine archipelago na buhay na ang komiks at siya ang saviour (…kundi parte ng buhay sa showbizness). Sisihin ninyo ang mga writers ng tabloids at newspapers. Sila ang nag-I-exaggerate ng mga eksena. Meron pa ngang nagsulat, si Caparas daw e Anime King. E sino namang siraulo ang maniniwalang Anime King siya, e ang anime e Japanese animation at hindi komiks. So hindi si Caparas ang dapat sisihin dito kundi ‘yung mga writers na todo build-up kay Caparas para maambunan ng konting ‘andalu’ (sorry for the word, kapag nasa showbiz kayo, maiintindihan niyo ‘ko, dati rin akong naging ‘gaca’ hahaha.

Ikatlong tanong: Totoo ba ang sulutan issue?

Aba! Ewan ko! Basta nu’ng gabing nagpatawag ng meeting si Caparas sa Maxs Roces Ave., habang kumakain kami ng manok at umiinom ng SanMigLite, e nagpaalam siya dahil may ka-meeting siya sa Shangri-La Crossing (at dapat doon din ang meeting namin dahil balak yata kaming ipakilala sa ‘mga’ financers’.

Natunugan ko na ‘yun palang meeting sa Shangri-La ay business deal ni Caparas sa Sterling at sa grupo nina Don Emilio Yap ng Manila Bulletin. Well, dapat ko pa bang alamin ang detalye? E alam na natin ang kinalabasan na Sterling ang naging partner ni Caparas.

Ikaapat na tanong: Bakit pumayag kayo na magpaapi sa rate na ibinigay ni Carlo sa mga contributors?

Sinong inapi? E di sana wala nang gumawa kay Caparas? At sana kapag nagpapatawag sila ng meeting e wala nang uma-attend? E atat na ngang magsimulang gumawa ng komiks ang mga beterano. Isa lang naman ang solusyon diyan, kung nabababaan kayo, e di huwag kayong gumawa! Tingnan niyo ako, hindi rin ako nagdu-drawing sa kanya. Kasi nabababaan din ako. Pero nag-submit ako ng script. Iyon lang ang kaya kong gawin sa komiks ni Caparas. Personal decision ko iyon. Kung nabababaan kayo, e di sa Liwayway at sa PsiCom kayo magpunta.

Saka di ba nga sabi ko, mga makukulit talaga kayo, na kapag dumating na sa puntong inaapi na tayo (mga contributors lang), baka ako pa ang unang mag-organisa para ipaglaban natin ang dapat ipaglaban. Pero wala pa namang naaapi. Ni wala pa ngang komiks na lumalabas, react to the highest level agad kayo.

Ikalimang tanong: Saan ka ba lulugar, sa mga artists o sa businessman?

Kumporme kung ano ang pinag-uusapan. Dalawa ang mundo ng komiks. Isang commercial side at isang artistic side. Hayaan mong gawin ng mga commercial creators ang role nila ng pagiging commercial, at hayaan niyo silang maging P10.00 ang komiks nila dahil parte ‘yun ng pagiging komersyal.

At hayaan niyo rin na gawin ng mga artistic at visionaries na gawin ang role nila para iangat ang form ng komiks sa Pilipinas.

Magkahiwalay na mundo ito, kaya dapat nating pag-aralan ang border line ng mga ito para hindi tayo react to death kung meron mang gumawa ng komiks na P10.00 at meron ding gumawa ng komiks na English at itinitinda ng mahal.

Lahat ito ay learning process. Nasa panahon tayo ngayon na nangangapa tayo sa dilim. Napi-predict ko nga, hindi na ulit aangat ang industry ng komiks dito sa Pilipinas (O ha! Laban kayo! Isusulat ko ito sa susunod.) Kung hindi magbabago ng strategy ang mga may pera para maglabas ng komiks.

Ikaanim na tanong: Sasama ka ba sa Komikon?

Kumporme. Kung bibigyan ba nila ako ng table e bwahahaha.

LETTER FROM MANGO

Salamat kay Guia Yonzon sa pagbibigay ng panahon para malaman ng lahat ang kanilang side. Narito ang kanyang sulat na ipinost niya sa isang entry.


Reply re: Caparas

Walang away ang Mango kay Caparas. YES Inc., owner of the brand Mango Comics, was contracted by Sterling to develop into komiks form the franchises Joe D'™Mango™s Love Notes and Maalaala Mo Kaya of ABS CBN. YES Inc., much less Mango Comics, has no stake in these two titles.

Sterling later decided to get another contractor to produce subsequent issues of the two titles after the first ten issues (5 Love Notes and 5 Maalaala Mo Kaya) were done. It was a purely business decision on their part and YES Inc. has no quarrel with that.

However, there was a text barrage sent to artists and writers doing
work for YES Inc., to wit: Yons(sic)on'™s publications ceased to exist as of tonight. So with their business with writers and illustrators, sending the persons who received it into a panic. Because, truth to tell, YES Inc. gives them a good rate for their work: P1,000/inked page at a rate that has been given by the company from way back when it did Darna and Lastikman. We do not know how much the new contractor will be paying.

YES Inc. is rooting for the success of the two titles as well as of Caparas™ comics. In its view, the success of these projects will mean opening of channels for the rest of the creative people in the industry.

But YES Inc., Mango Comics or its people never arrogated unto themselves the title savior of the local comics industry. Never did they even lay claim to reviving it single-handedly.

Suffice it to say that the company is committed to upholding the dignity of creators by giving them fair compensation and respecting their intellectual property rights. YES Inc. has been consistently doing this since its foray into comics publication several years ago. We walk our talk, so to speak.

We at YES Inc. welcome you, Randy, in your endeavors regarding local comics. The industry needs all the help it can get.

More power!

Guia Yonzon
General Manager
Yonzon Entertainment Syndicate, Inc. (YES Inc.)
Email: guia@yonzon.com, guia@mangocomics.com

LIBRO TUNGKOL SA KOMIKS

Kasalukuyan ko nang binubuo ang libro na ilalabas namin ni Fermin Salvador at balak naming ihabol sa Komikon ngayong Nobyembre. Ang laman nito ay articles galing sa iba't ibang komiks creators, historians, analysts, fans, at iba pa. Hindi ko pa masyadong masasabi ang tungkol dito dahil kasalukuyan ko pang sinasala ang mga artikulong lalabas.

Magugulat na lang kayo dahil baka isa na kayo sa kokontakin ko sa mga susunod na araw dahil gusto kong ilabas ang sinulat ninyong article/s either galing dito sa internet or nai-print na sa papel.

Sa kasalukuyan ay naghahanap pa rin ako ng 'maganda at malaman' na articles para sa librong ito. Kontakin lang ninyo ako sa aking email valiente(dot)randy(at)gmail(dot)com.

Siyanga pala, hindi pa final ang cover na nasa itaas.

MAGSURI, MAG-ARAL AT…MAMALENGKE

…Nang hindi tayo nagiging inosente (o ignorante).

Subject: PILIPINAS

Population: 88 million Filipinos

Quality of living (rough estimate):

75 percent- below poverty line

15 percent- middle class

10 percent- rich (as in!)

Sino sa 88 million dito ang nagbabasa ng komiks na gawa sa Amerika o kaya Manga? Taas ang kamay.

Sino sa 88 million dito ang nakakakilala kay Jim Lee? Taas ang kamay.

Sino sa 88 million dito ang nakikinig ng kanta ni Freddie Aguilar at April Boy Regino? Aba! Nagtaasan ang kamay at paa!

Iyan ang masang Pilipino.

Sa ayaw man natin at sa gusto, ito ang existing na majority dito sa Pilipinas.

Bakit ko sinasabi ito? Simple lang…

Gusto kong umalis tayong lahat sa ating mga sariling kahon. Pag-aralan natin ang galaw ng bawat tao. Suriin natin ang lifestyle ng mga tambay sa kanto, nagtitinda ng taho, driver ng jeep at sidecar, nagtitinda ng banana cue at barbecue, naglalako ng puto at kutsinta, nag-aararo, mangingisda, cigarette vendor, nangunguha ng basura sa kalye, mga batang nagpupunas ng sapatos sa jeep, mga vendor ng isda at gulay sa talipapa, mga aleng walang ginawa maghapon kundi magtsismis sa kapitbahay, mga mister na pagdating ng alas sais ng hapon ay red horse na kaagad ang hawak, mga batang maagang natutong mag-marijuan at mag-shabu, mga labandera, mga nagtitinda ng pirated na dvd sa quaipo, mga palakad-lakad sa mall na wala namang pambili, mga sabungero, mga nanay na problemado sa mga anak, mga tatay na hindi makahanap ng matinong trabaho…

Sa tingin niyo…kagaya kaya natin sila mag-isip? Ang kanilang art appreciation? Ang kaalaman nila sa literature? Nakakita na kaya sila ng gawa ni Alex Ross? Kilala kaya nila si Brian Michael Bendis?

Bago niyo sagutin ‘yan, bibigyan ko kayo ng assignment:

Pumunta kayo sa palengke, kahit dito na sa Metro Manila. Subukan niyong magtanong sa mga tindero doon. Sino ang mas kilala nila: Si Alan Moore o si Gilda Olvidado?

Kapag napatunayan niyo sa akin na mas kilala nila si Alan Moore…isasara ko ang blog na ito. Dare?

Ano ang punto ko dito?

Simple lang din. Dito masasagot ang mga tanong niyo. Bakit ibinabalik sa masa ang komiks? Bakit kailangang gawin ito ng isang businessman na nakalinya sa entertainment field at nakatira dito sa third world country?

Bakit P10 ang komiks? Simple lang ang sagot. Tatanungin ko lang din kayo. Bakit mas maraming tao sa Jollibee kesa Yellow Cab? Bakit ang dalawang malalaking tv stations dito ay puro ‘jologs’ ang palabas?

Kapag nasagot niyo ‘yan, email niyo lang me.

Samantala, manonood muna ako ng Wowowee.